Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên gặp bà con, anh chị em thân thích trong một lần về thăm quê.

(Báo tháng) - Trưa ngày 4-4-2019, Đại tá Hoàng Thúc Cẩn, người bạn học với Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên ở Trường tiểu học Thọ Linh gọi điện báo cho tôi biết bác Nguyên đã từ trần. Tôi bàng hoàng một hồi lâu dù biết rằng quy luật “sinh, lão, bệnh, tử” không ai tránh khỏi. Thế là vị Tướng của con đường Trường Sơn huyền thoại đã đi vào cõi vĩnh hằng.

Cơ duyên tôi quen được bác Đồng Sỹ Nguyên là từ cha tôi - ông Hoàng Hữu Thanh. Ngày ấy - năm 2005, trước khi in cuốn hồi ký “Thời lửa đạn” do NXB Thuận Hóa ấn hành, cha tôi nhờ tôi đánh máy. Và cũng do được đánh máy cuốn sách, tôi mới biết hồi học ở Trường tiểu học Thọ Linh, cha tôi và các bạn của ông được bác Đồng Sỹ Nguyên giác ngộ cách mạng.

Sau đó, cũng từ tư liệu của cuốn sách, tôi viết được 4 bài báo về gia đình bác Nguyên. Bài nào tôi cũng gửi bản thảo thông qua bác trước khi gửi tới các tòa báo, vì tôi biết bác rất cẩn thận với những bài báo viết về bác. Những bài viết không đúng, nhất là nói quá về bác, bác đều yêu cầu Tòa báo phải cải chính lại. Còn tôi, một lần viết bài: “Nghệ thuật quân sự của Tư lệnh chiến trường Trường Sơn”. Đọc bản thảo bác bảo: “Chú phải viết thêm về bà con dân tộc thiểu số sống trên dãy Trường Sơn. Trong cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc, đặc biệt là trong chiến dịch Đường 9 - Nam Lào, sự hy sinh của bà con dân tộc mình to lớn lắm”. Bác cũng căn dặn tôi viết sao để nhắc nhở thế hệ con cháu phải giữ lấy Trường Sơn. Trường Sơn là địa huyệt chiến lược quân sự quan trọng, là sống lưng của cuộc chiến tranh giữ nước.

Lần khác, tôi viết bài “Vị Tư lệnh chiến trường Trường Sơn”, đăng trên số Tết của báo Văn hóa Quảng Bình và bài “Người mẹ, người bà của 3 vị Tướng” đăng trên số Tết tạp chí “Văn hóa Quảng Bình”. Nhận được báo biếu của 2 Tòa soạn, tôi liền gửi ra Hà Nội biếu bác. Bác đọc xong liền gọi điện về nói: “Sao chú lại đặt tên cho bác là Nguyễn Sỹ Đồng”. Tôi nói: “Cháu viết là Nguyễn Văn Đồng nhưng Tòa soạn họ chữa lại ạ”.

Ngày mùng hai Tết nhà báo Phan Hòa, ở tòa soạn báo Quảng Bình gọi điện cho tôi, nói: “Hôm qua bác Nguyên gọi điện về Tỉnh ủy bảo ai đã đặt tên Nguyễn Sỹ Đồng cho bác”- Thì ra lâu nay trên “Bách khoa toàn thư” viết là Nguyễn Sỹ Đồng nên Tạp chí Văn hóa Quảng Bình đã chữa theo (còn Báo Quảng Bình thì không chữa).

Có một lần thấy trên ti vi, bác nhận huy hiệu 70 năm tuổi Đảng, thấy sai năm, tôi liền gọi điện cho bác thắc mắc. Hôm ấy, mặc dù bác Nguyên bị bệnh tim, đang ho sù sụ nhưng vẫn nói chuyện với tôi. Bác bảo: “Đúng rồi, năm 1938 bác được kết nạp Đảng. Nhưng khi đó bác mới 15 tuổi, nên Cục Cán bộ chữa lại vì thấy còn quá nhỏ.

Một con người vĩ đại đã từng làm điên đầu bao tướng giặc. Một vị Tướng huyền thoại mà lịch sử đã và đang còn tốn không ít giấy mực để phân tích mổ xẻ về tài thao lược của ông. Vị Tư lệnh chiến trường từng chỉ huy 120 nghìn con người, chuyển hàng binh đoàn ra mặt trận để làm nên đại thắng mùa Xuân năm 1975, mà vẫn dành thời gian đọc, vẫn sửa bài, vẫn nói chuyện thật gần gũi, cởi mở với một người lính xe tăng bình thường chưa qua trận mạc như tôi. Được nói chuyện với bác, tôi thấy hạnh phúc biết chừng nào.

Cùng với Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên là người con Quảng Bình đã để lại những dấu ấn sâu đậm trong lịch sử giải phóng dân tộc và là học trò ưu tú của Bác Hồ kính yêu.

Hoàng Minh Đức