Ký liều...
Ngày 4-12-2008, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Cao Đức Phát ký Quyết định 3854 thành lập Trung tâm KKN phân bón Quốc gia (TTPBQG) trực thuộc Cục Trồng trọt. Theo Điều 1 của quyết định thì việc thành lập Trung tâm này trên cơ sở tổ chức lại Trung tâm KKN giống, sản phẩm cây trồng và phân bón Quốc gia. Theo đó, lĩnh vực phân bón được tách ra hoạt động riêng và là đơn vị sự nghiệp hoạt động theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của đơn vị sự nghiệp công lập. Trong quyết định cũng giao cho Cục trưởng Cục Trồng trọt quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức, phê duyệt điều lệ tổ chức và hoạt động của trung tâm theo nhiệm vụ và phân cấp hiện hành.
Trên cơ sở đó, ngày 13-6-2012, nguyên Cục trưởng Cục trồng trọt-ông Nguyễn Trí Ngọc ký Quyết định 242/QĐ-TT-VP quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của TTPBQG.
Theo quyết định ông Ngọc ký, ngoài cơ cấu tổ chức các phòng, ban của Trung tâm theo quy định, ông Ngọc còn cho thành lập thêm 7 đơn vị trực thuộc TTPBQG ở ngay trong Quyết định 242.
Cụ thể, Trung tâm KKN phân bón vùng Nam Bộ, Trạm KKN phân bón Văn Lâm, Trạm KKN phân bón Đồng bằng sông Hồng, Trạm KKN phân bón Đồng bằng sông Cửu Long, Trạm KKN phân bón miền Trung, Trạm KKN phân bón Tây Nguyên và Trạm KKN phân bón miền núi phía Bắc. 7 đơn vị này có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng.
Điều đáng nói, dù trực thuộc TTPBQG nhưng cơ cấu, tổ chức, chức năng và nhiệm vụ của Trung tâm phân bón vùng Nam Bộ (trực thuộc TTPBQG) và một số đơn vị khác là các Trạm KKN phân bón có chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức giống y chang TTPBQG. Thêm nữa, không hiểu do nhầm lẫn, hay cố ý, nguyên Cục trưởng Cục Trồng trọt còn bạo tay chuyển luôn Trạm KKN phân bón Đồng bằng sông Cửu Long từ TTPBQG về Trung tâm phân bón Vùng Nam Bộ quản lý?
Trong khi đó, theo Quy định tại Khoản 3, Điều 2 (nhiệm vụ và quyền hạn) Quyết định số 16/2008/QĐ-BNN ngày 28-1-2008 của Bộ NNPTNT quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Trồng trọt thì đơn vị này có nhiệm vụ và quyền hạn: “Ban hành các văn bản cá biệt và hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ về chuyên ngành, lĩnh vực được giao quản lý. Thông báo kế hoạch chi tiết thực hiện chương trình, đề án, dự án do Bộ quản lý cho từng địa phương, đơn vị, sau khi được Bộ phê duyệt kế hoạch tổng thể về lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Cục”.
Tại Khoản 3, Điều 3 về Cơ cấu tổ chức của Cục Trồng trọt còn quy định: ...“ (b) Các đơn vị sự nghiệp khác được thành lập trên cơ sở Đề án do Cục xây dựng trình Bộ phê duyệt”.
Tuy nhiên khi được hỏi về Đề án này, ông Ma Quang Trung-Cục Trưởng Cục Trồng trọt cho biết: Đề án xây dựng các Trung tâm KKN phân bón được xây dựng từ năm 2014 và đã được trình Bộ trưởng phê duyệt. Tuy nhiên, đến nay Bộ trưởng vẫn chưa phê duyệt Đề án.
Giải thích về việc đến nay đề án chưa được Bộ trưởng phê duyệt nhưng hàng loạt đơn vị KKN phân bón được thành lập và đi vào hoạt động, ông Trung cho biết: Năm 2008, Bộ có quyết định (Quyết định 3854 - PV) giao Cục trưởng Cục Trồng trọt quy định chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Cục Trồng trọt. Theo phân cấp và chức năng hiện hành, Cục trưởng Cục Trồng trọt thành lập một loạt các đơn vị ở dưới. Ngày 4-4-2014, Bộ có Quyết định 663. Theo quyết định này, TTPBQG thuộc Cục Trồng trọt được quy định tại Khoản 3 điều này và các đơn vị sự nghiệp khác được thành lập trên cơ sở Đề án do Cục xây dựng và trình Bộ trưởng theo quy định hiện hành. Lúc đó ông Quảng làm Cục Phó phụ trách Cục Trồng trọt xây dựng đề án... Đề án sau đó trình Bộ trưởng, nhưng Bộ trưởng chưa nhất trí...

“Đẻ ra”... trung tâm “ma”?
Theo Quyết định số 16/2008/QĐ-BNN ngày 28-1-2008 của Bộ NNPTNT các đơn vị sự nghiệp làm công tác KKN phân bón khác khi thành lập phải có Đề án. Có nghĩa là Cục Trồng trọt có nhiệm vụ xây dựng Đề án các Trung tâm KKN phân bón ở các địa phương cũng như xây dựng cơ cấu tổ chức chỉ khi được Bộ NNPTNT phê duyệt. Thế nhưng, từ giữa năm 2012, có tới 7 đơn vị KKN phân bón vùng (trong đó có Trung tâm Khảo kiệm nghiệm phân bón Vùng Nam Bộ) được Cục Trồng trọt thành lập và đi vào hoạt động mà chưa được Bộ NNPTNT phê duyệt.
Trao đổi với bà Nguyễn Thị Kim Dung-Giám đốc TTPBQG về việc thành lập 7 đơn vị trực thuộc Trung tâm có đúng quy định của pháp luật, bà Dung cho hay: Căn cứ vào Quyết định 663 của Bộ NNPTNT thì Bộ trưởng chỉ thành lập có 2 trung tâm là Trung tâm KKN phân bón Quốc gia và Trung tâm KKN giống cây trồng Quốc gia.
Đến năm 2013, TTPBQG có làm Đề án thành lập các trung tâm, trạm KKN phân bón trên cơ sở các đơn vị do Cục Trồng trọt “đẻ ra” để trình Bộ phê duyệt, nhưng Bộ trưởng không phê duyệt vì không đúng với qui định tại Nghị định 108, Quyết định 2218 của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết 39 của Ban Chấp hành Trung ương về tinh giảm biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.
Đặc biệt, nguyên Cục trưởng Cục Trồng trọt Nguyễn Trí Ngọc ký quyết định thành lập các Trung tâm, trạm KKN phân bón vùng trong đó có Trung tâm KKN phân bón vùng Nam Bộ là trái pháp luật. Việc thành lập Trung tâm này vi phạm vào Điều 4, 5, 6 Nghị định 83 ngày 17-8-2006 của Chính phủ-bà Dung cho hay.
Vẫn theo bà Dung, 7 đơn vị do Cục Trồng trọt thành lập năm 2012 trực thuộc TTPBQG nhưng suốt những năm qua TTPBQG không hề hay biết 7 đơn vị hoạt động như thế nào-nhất là về hoạt động thu chi tài chính. Các đơn vị này cũng không hề báo cáo kết qủa hoạt động với TTPBQG. Họ làm công tác KKN và cấp các giấy chứng nhận hợp quy cho các đơn vị sản xuất phân bón như thế nào chúng tôi không được biết.
Được biết, vừa qua Thanh tra Bộ NNPTNT tiến hành thanh tra 11 cơ sở khảo kiểm nghiệm phân bón trong cả nước trong đó có Trung tâm KKN phân bón Vùng Nam Bộ. Đơn vị này từng được Cục Trồng trọt “tuýt còi” do đã cấp nhiều giấy chứng nhận hợp quy phân bón khi chưa được chỉ định. Cục Trồng trọt phát hiện có khoảng 300 loại phân bón do Trung tâm KKN phân bón Vùng Nam Bộ chứng nhận hợp quy không đúng theo quy định của pháp luật cho Công ty TNHH sản xuất và thương mại Thuận Phong (số 95, đường Trang Tử, phường 14, quận 5, TP. Hồ Chí Minh); Công ty TNHH sản xuất và thương mại Đại Nam (số 57 Ngô Đức Kế, phường 7, TP. Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu); Công ty TNHH MTV ON-OANH... dẫn đến thị trường phân bón trong thời gian qua bị đảo lộn...
(còn nữa)

Bài và ảnh: Doanh Chính-Lê Thanh