Báo cáo đã dành tới 3/11 trang để phân tích những hạn chế cần giải quyế đã tích tụ và mới phát sinh trong năm với 8 điều thách thức lớn, trong đó “Một số cân đối vĩ mô chưa thật vững chắc còn nhiều yếu tố tiềm ẩn bất ổn” được xếp hàng đầu. Đây không chỉ là nhận định riêng của cơ quan thẩm tra mà còn là kết quả tập hợp ý kiến từ nhiều bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và các chuyên gia kinh tế.

Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Tài chính – Ngân sách cũng đưa ra cảnh báo về nguy cơ gây lãng phí nguồn ngân sách vốn đang rất hạn hẹp. Trước tình trạng bội chi ngân sách cao nhiều năm trở lại đây, nhiều ý kiến trong Uỷ ban Kinh tế lo ngại nếu không có giải pháp quyết liệt để giảm dần thì trong vài năm tới, nợ chính phủ sẽ tiến dần đến mức giới hạn an toàn được cảnh báo. Năm 2008 nợ của Chính phủ khoảng 36,5% GDP, thì năm 2009 ước lên đến 40% và năm 2010 dự kiến khoảng 44% GDP.

Mức dư nợ chính phủ đang ở mức cao như hiện nay được cảnh báo như là nguy cơ rủi ro tài chính quốc gia. Chưa bao gồm khoản vay của địa phương và các khoản tạm ứng ngân sách luân chuyển qua các năm thì hiện nay con số dư nợ chính phủ đã khoảng 44,6% GDP. Uỷ ban Kinh tế đánh giá tăng trưởng tín dụng nhanh đã gây sức ép tăng lãi suất, dẫn đến hệ quả tăng chi phí vốn, làm tăng giá thành sản xuất. Đồng thời cũng làm cho việc phát hành trái phiếu chính phủ gặp nhiều khó khăn với 36/40 đợt phát hành không thành công.

Ngoài ra các bất ổn khác như cán cân thanh toán tổng thể thâm hụt, dự trữ ngoại hối giảm, thị trường ngoại hối căng thẳng về cung cầu ngoại tệ gây sức ép lên tỷ giá, chính sách “nới lỏng tài khoá và tiền tệ” có thể dẫn đến khó khăn trong duy trì các cân đối vĩ mô.

Nằm trong phân tích về chất lượng tăng trưởng kinh tế chưa cao, nhiều chuyên gia kinh tế đã chỉ ra hiện tượng bất thường diễn ra từ quý II-2009. Đó là tình trạng thiếu lao động trầm trọng đối với những ngành nghề cần nhiều lao động như da giày, may mặc, chế biến thực phẩm xây dựng.Trong thời điểm nền kinh tế bắt đầu hồi phục sau suy giảm, theo Uỷ ban Kinh tế, đây không chỉ là hiện tượng mất cân đối cục bộ của nền kinh tế mà bắt nguồn từ sự thiếu đồng bộ giữa chính sách kinh tế với chính sách đào tạo nguồn nhân lực đã kéo dài trong nhiều năm.

Những hạn chế còn lại được cơ quan thẩm tra chỉ rõ là: giải ngân các nguồn vốn đầu tư chậm; vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tập trung nhiều vào bất động sản; chậm cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước; kết quả giảm nghèo chưa vững chắc; kích thích kinh tế còn vướng mắc và thực hiện một số luật còn chậm.

Nhiều ý kiến trong ủy ban Kinh tế lo ngại với cơ cấu hơn 60% vốn đầu tư nước ngoài vào bất động sản sẽ không tạo ra nhiều việc làm, không đẩy mạnh được xuất khẩu.

Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu đang được dự báo giảm 9,9% và số lao động được giải quyết việc làm chỉ là 1,51 triệu/1,7 triệu theo kế hoạch. Cùng với các chỉ tiêu tăng tuyển mới cao đẳng, đại học, trung cấp chuyên nghiệp cùng không đạt, đây là những chỉ tiêu sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng và phát triển trong các năm sau.

Việc tổ chức thực hiện một số luật còn chậm, nhất là các hướng dẫn liên quan đến việc cấp một loại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất... đã làm hạn chế hiệu quả của các luật đã ban hành,

Phân tích những bất ổn tồn tại trong năm 2009, đề ra phương hướng giải quyết thách thức trong thời gian tới, cụ thể với năm 2010, Uỷ ban Kinh tế nhấn mạnh 8 nhóm giải pháp, trong đó có việc bảo đảm các cân đối vĩ mô quan trọng, cân bằng cán cân thanh toán, ổn định tỷ giá và duy trì nợ chính phủ trong giới hạn an toàn.

Mai Anh