Vụ người dân phản đối dự án khai thác cát tại Móng Cái - Quảng Ninh: Lo dự án “truy bức” đến miếng cơm manh áo của dân

Vùng biển Mũi Ngọc (phường Bình Ngọc, T.P Móng Cái) được ví đẹp như viên ngọc sáng vùng Đông Bắc của Tổ quốc, giáp ranh với bãi biển Trà Cổ, là nơi có nguồn thủy hải sản phong phú nuôi sống người dân bao đời nay. Thế nhưng, người dân lại đang thực sự lo lắng về dự án khai thác cát sẽ “truy bức” đến miếng cơm manh áo của họ…

Khai thác cát, phá nát môi trường tự nhiên

Như số báo 1304, ra ngày 31-10-2019, Báo CCB Việt Nam có bài viết phản ánh về tình trạng người dân phường Bình Ngọc, T.P Móng Cái đồng loạt phản đối dự án khai thác cát của Công ty Đông Bắc A trên địa bàn ngay sau khi có thông báo tái khởi động lại dự án từ phía chính quyền sở tại. Trước đó, dự án khai thác cát của công ty này từng có những sai phạm bị chính quyền “tuýt còi”, tạm dừng triển khai.

Theo người dân thì khai thác cát trên biển không chỉ làm nước biển thâm nhập sâu vào đất liền, phá hủy rừng phi lao chắn sóng, đất liền sẽ bị sóng biển quật vỡ, nhà cửa của dân sẽ trôi theo sóng biển nếu không có biện pháp bảo vệ, ngặn chặn.

Đặc biệt, người dân Bình Ngọc cho rằng, là phường biên giới, có vùng biển tiếp giáp với Trung Quốc, về mặt quốc phòng - an ninh là rất quan trọng; việc giữ đất giữ làng, giữ biên cương Tổ quốc là trên hết. Muốn làm được việc đó, phải có dân - mà dân Bình Ngọc bao đời nay đều dựa vào biển để sinh sống và gìn giữ biên cương Tổ quốc. Nhưng thực sự cuộc sống của họ đang bị xáo trộn, bất ổn khi Dự án khai thác cát triển khai!

Theo người dân cho hay, nguy cơ dự án sẽ tàn phá môi trường tự nhiên, hủy diệt môi trường sống hệ sinh thái biển, làm ảnh hưởng tới cuộc sống mưu sinh của hàng nghìn hộ dân làm nghề đánh bắt cá trên biển. Không những vậy, việc khai thác cát sẽ gây ra ô nhiễm nguồn nước, tạo ra chất phèn chua độc hại, ảnh hưởng tới hàng trăm hộ nuôi trồng thủy hải sản ở các hồ đập ven sống suối và trên mặt nước mà những hộ dân đã đầu tư hàng chục, hàng trăm tỷ đồng từ nguồn vốn vay ngân hàng… Nguy cơ vỡ nợ có thể xảy ra bất cứ lúc nào…

Đó là những gì lo lắng của người dân phường Bình Ngọc kiến nghị gửi chính quyền ngày 15-10-2019 khi không đồng tình với Dự án khai thác cát của Cty Đông Bắc A trên địa bàn. Tuy nhiên, đáp lại đề nghị của dân, báo cáo của UBND phường Bình Ngọc gửi Thường trực Thành ủy - UBND T.P Móng Cái lại cho rằng đơn không thuộc thẩm quyền giải quyết… Vì sao lại như vậy?

Theo tìm hiểu, Dự án khai thác cát của Cty Đông Bắc A được UBND tỉnh Quảng Ninh cấp phép khai thác năm 2018. Theo Giấy phép khai thác số 5008/GP-UBND ngày 26-10-2018 của UBND tỉnh Quảng Ninh cấp cho Cty Đông Bắc A thì qui mô diện tích khai thác của dự án rộng tới 100ha, trữ lượng khai thác 9 triệu mét khối, thời hạn khai thác đến 31-12-2020. Trước đó, năm 2010, UBND tỉnh cũng đã từng cấp phép cho Công ty này khai thác cát tại phường Bình Ngọc, nhưng khi Dự án đi vào hoạt động, chính quyền địa phương không họp và lấy ý kiến nhân dân…

Tỉnh chỉ đạo, thành phố làm… hời hợt

Theo Văn bản số 1457/UBND-CN ngày 14-3-2018 của UBND tỉnh Quảng Ninh thì Dự án khai thác cát của Cty Đông Bắc A phải lấy ý kiến người dân trước khi thực hiện dự án. Tại văn bản này UBND tỉnh giao UBND T.P Móng Cái thực hiện “Lấy ý kiến đồng thuận của nhân dân địa phương về việc khai thác cát tại khu vực phường Bình Ngọc”.

Báo cáo 237 của UBND T.P Móng Cái cho rằng: Ngày 27-3-2018, UBND T.P Móng Cái đã tổ chức lấy ý kiến nhân dân. Có 68 phiếu lấy ý kiến được phát ra trong đó 62/68 phiếu đồng thuận, đạt tỷ lệ 91,2%. Tuy nhiên, thực tế những phiếu lấy ý kiến này lại không phản ánh hết ý kiến đồng thuận của nhân dân Bình Ngọc. Cụ thể, ngày 15-5-2019, UBND T.P Móng Cái tiến hành tiếp xúc, đối thoại với 106 người dân phường Bình Ngọc, nhưng tất cả những người tham dự không ai đồng ý cho triển khai dự án. Như vậy, hiển nhiên, ai cũng biết 106 người là đa số so với 62 người. Hơn thế, sau này gần 1.000 người dân Bình Ngọc ký đơn phản đối Dự án.

Từ nhận định đó, UBND T.P Móng Cái xác định việc lấy ý kiến đồng thuận người dân trước đó vào ngày 27-3-2019 (đối với 68 phiếu) chưa phải là ý kiến của đại đa số nhân dân; còn rất nhiều ý kiến của người dân không đồng ý việc triển khai dự án, đồng thời cũng phản ánh việc không được mời, không được biết UBND thành phố đã tổ chức lấy ý kiến nhân dân.

Tuy nhiên đến ngày 13-9-2019, UBND tỉnh Quảng Ninh lại có thông báo Dự án đủ điều kiện tái khởi động sau khi doanh nghiệp này nộp gần 30 tỷ đồng tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và hoàn thiện một số thủ tục về thiết kế mỏ... Văn bản của tỉnh Quảng Ninh yêu cầu UBND TP. Móng Cái thông báo rộng rãi đến nhân dân phường Bình Ngọc biết về hoạt động khai thác cát của Cty Đông Bắc A, đồng thời cung cấp những nội dung cam kết của Công ty trong quá trình khai thác cát phải tạo được sự đồng thuận và giám sát của nhân dân trong khu vực thực hiện dự án; không để xảy ra khiếu kiện phức tạp, đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn.

Không biết UBND tỉnh Quảng Ninh và các sở, ngành và T.P Móng Cái có tính đến tình huống gần 1.000 người dân Bình Ngọc đồng loạt ký đơn phản đối trước khi hạ bút ký, cấp phép cho dự án?

Bài và ảnh: Tư Hoành