Vấn đề hôm nay: Xã hội số

Xã hội số là một khái niệm dùng để miêu tả một xã hội mà ở đó công nghệ số và internet đóng vai trò trung tâm trong mọi khía cạnh của đời sống, từ giao tiếp, kinh doanh, giáo dục đến quản trị và văn hóa, với những tính chất cơ bản sau:

1:Là sự kết nối liên tục. Xã hội số như một mạng nhện khổng lồ, nơi mọi điểm đều được kết nối với nhau bằng những sợi tơ vô hình của internet. Mọi người có thể liên lạc với nhau bất cứ lúc nào và ở bất cứ đâu thông qua các thiết bị số như điện thoại thông minh, máy tính bảng, và máy tính. Mạng internet, wi-fi, và các công nghệ không dây đảm bảo rằng thông tin và dịch vụ luôn sẵn sàng.

2:Thông tin trở thành tài sản quý giá. Thông tin trong xã hội số giống như dòng dinh dưỡng, chảy qua mọi ngóc ngách của cuộc sống, nuôi dưỡng và thúc đẩy sự phát triển. Thông tin và dữ liệu trở thành nguồn tài nguyên quan trọng, ảnh hưởng đến quyết định của các cá nhân và tổ chức. Quyền truy cập và khai thác thông tin đúng lúc và chính xác tạo ra lợi thế cạnh tranh và cơ hội mới.

3: Minh bạch - chia sẻ. Xã hội số như một tấm gương phản chiếu chân thực mọi hoạt động. Tất cả đều có thể được nhìn thấy và theo dõi. Công nghệ số thúc đẩy tính minh bạch trong các hoạt động xã hội, kinh tế, và chính trị. Việc chia sẻ thông tin công khai và dễ dàng giúp nâng cao trách nhiệm giải trình và sự tin cậy lẫn nhau.

4: Linh hoạt và thích ứng.Xã hội số giống như một cỗ máy biến hình, có thể thay đổi hình dạng và chức năng nhanh chóng để đáp ứng nhu cầu và điều kiện mới. Công nghệ số cho phép xã hội nhanh chóng thích nghi với những thay đổi và thách thức mới. Từ làm việc từ xa, học tập trực tuyến đến dịch vụ y tế số, mọi khía cạnh của cuộc sống có thể được điều chỉnh rất linh hoạt.

5: Cá nhân hóa. Xã hội số như một nghệ nhân tài ba, tạo ra những sản phẩm và dịch vụ tinh tế được tùy chỉnh riêng cho từng cá nhân. Công nghệ số cho phép các dịch vụ và sản phẩm được cá nhân hóa dựa trên sở thích, hành vi, và nhu cầu cụ thể của từng người dùng. Điều này nâng cao trải nghiệm người dùng và hiệu quả của các dịch vụ.

6: Bảo mật và riêng tư. Xã hội số như một thành trì vững chắc, với các lớp tường bảo vệ để bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu quan trọng khỏi các mối đe dọa. Trong một xã hội số, bảo mật và quyền riêng tư là những yếu tố quan trọng. Các biện pháp bảo mật được áp dụng để bảo vệ dữ liệu và thông tin cá nhân khỏi bị xâm phạm và lạm dụng.

Xã hội số không chỉ là sự chuyển đổi về mặt công nghệ mà còn là sự thay đổi căn bản trong cách sống và tương tác của con người. Những tính chất cơ bản của xã hội số giúp tạo nên một môi trường năng động, linh hoạt và minh bạch, mang lại nhiều cơ hội và thách thức mới. Xã hội số là xã hội của tương lai vì nó mang lại những lợi ích vượt trội và khả năng thích ứng cao trước những thay đổi không ngừng của thế giới.

Xã hội số của Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ với nhiều thành tựu đáng kể và sự cam kết từ Chính phủ cùng các doanh nghiệp. Dưới đây là một số điểm nổi bật về xã hội số của Việt Nam.

1. Chính sách và chiến lược quốc gia: Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách và chiến lược nhằm thúc đẩy chuyển đổi số, như "Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Mục tiêu là đưa Việt Nam trở thành quốc gia số, tiên tiến về công nghệ và đổi mới sáng tạo.

2. Hạ tầng công nghệ: Hạ tầng viễn thông và internet được cải thiện rõ rệt, với mạng 4G phủ sóng rộng khắp và các thử nghiệm mạng 5G đang được triển khai. Điều này tạo điều kiện cho việc kết nối và sử dụng các dịch vụ số.

3. Kinh tế số: Thương mại điện tử đang bùng nổ với sự xuất hiện và phát triển của nhiều nền tảng như Shopee, Tiki, và Lazada... Các dịch vụ tài chính công nghệ (fintech) cũng phát triển mạnh mẽ, góp phần thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

4. Giáo dục và y tế số: Công nghệ số được ứng dụng rộng rãi trong giáo dục, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch Covid-19, với việc học trực tuyến trở nên phổ biến. Y tế số cũng phát triển với các ứng dụng tư vấn y tế trực tuyến và quản lý hồ sơ bệnh án điện tử.

5. Doanh nghiệp số và khởi nghiệp: Việt Nam có một hệ sinh thái khởi nghiệp số năng động với nhiều startup thành công trong lĩnh vực công nghệ. Các doanh nghiệp truyền thống cũng đang chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả và cạnh tranh.

6. Chính phủ điện tử: Chính phủ đang đẩy mạnh xây dựng chính phủ điện tử, cải cách thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trực tuyến. Các cổng thông tin điện tử và hệ thống quản lý tài liệu số hóa đang được triển khai rộng rãi.

Mặc dù có nhiều tiến bộ, Việt Nam vẫn đối mặt với một số thách thức trong quá trình phát triển xã hội số, như hạ tầng kỹ thuật ở vùng sâu, vùng xa; nhân lực công nghệ thông tin và năng lực bảo mât. Nhưng với cam kết của Chính phủ, xã hội số của Việt Nam sẽ phát triển theo kịp thế giới.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng