Mỗi năm chu kỳ có mười hai lần trăng rằm nhưng hình như thiên nhiên, tạo hóa ban tặng dành cho đêm rằm Trung thu tháng tám là vầng trăng vành vạnh nhất, sáng nhất. Từ trước rằm Trung thu về các làng quê ta bắt gặp các cụ già râu tóc bạc phơ ngồi vót những nan tre già, dẻo dai để chuẩn bị làm đèn kéo quân, đèn ông sao và cả đầu lân múa sư tử. Hình như khi người già chuốt lại những nan tre nhẵn bóng là họ đang vuốt lại những ký ức tuổi thơ một thời của mình-của những đèn lồng ống chai, của những trò chơi rồng rắn. Bà tuy đã lưng còng như sáng nào cũng ra vườn chống cây, chăm chút từng chùm quả trĩu nặng dành cho cháu. Nào là trái bưởi tròn như ông trăng đêm rằm không thể thiếu trong mâm cỗ Trung thu; rồi những quả na mở mắt tròn xoe, những trái hồng chín mọng. Và vít võng những chùm ổi thơm phức mới biết đêm qua chim chào mào đã về. Mẹ cũng đã dành dụm những ống nếp thơm còn nguyên vị mùa màng để xay thành bột cùng với các nguyên liệu khác như đường, đậu, hạt sen… khuôn thành bánh dẻo, bánh nướng. Những chiếc bánh hình vuông, hình tròn như bánh chưng, bánh dày ngày tết. Nhưng nổi lên những nét hoa văn tượng hình sống động trông thật bắt mắt. Bánh dành cho cả người già và cho trẻ. Cái nhân bánh bùi bùi, ngọt ngọt như tấm lòng thơm thảo của buổi đoàn viên, quy tụ đùm bọc yêu thương…
Đêm hội trăng rằm ta lại càng thương bao số phận cơ nhỡ, bao bạn nhỏ ở vùng sâu, vùng xa, không biết có kịp đủ đầy đón Trung thu. Hình như trăng rằm biết thế mà tỏa ra ánh sáng dịu mát, trời trong đến khắp mọi miền để các em khi nhìn lên đều bắt gặp chung một chị Hằng và hình dung ra chú Cuội ngồi dưới gốc đa chăn trâu, thổi sáo. Ước gì tất cả cũng đều được chia phần, phá cỗ như nhau. Vì thế mà muôn vì sao lấp lánh như chùm hạt bưởi, hạt na, hạt hồng cứ nhấp nháy thao thức khó ngủ. Ước vọng trăng rằm thật giản đơn sao cho Trung thu trên trái đất này đều mát rượi ánh trăng hòa bình, chung sống hòa bình dưới một mái trời, mái ấm. Bởi "Trái đất này là của chúng mình" (Định Hải).
Đêm rằm trên đảo xa chú Bộ đội Hải quân có lẽ là người được đón ánh trăng rằm đầu tiên "Trăng tròn như mắt cá/ Không bao giờ chớp mi" (Trần Đăng Khoa). Và trên biên cương xa xôi, heo hút lại có cả "Đầu súng trăng treo" (Chính Hữu) của chú Bộ đội Biên phòng. Đêm rằm Trung thu lại càng nhớ Bác Hồ kính yêu. Tuy Người đã đi xa nhưng tình cảm của Bác vẫn vẹn nguyên ấm áp: "Trung thu trăng sáng như gương/ Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng". Ước vọng đem rằm tròn đầy như một loại quả chung cho nhân loại đó là quả trăng!...
Hà Tĩnh, ngày 4-9-2016
Nguyễn Ngọc Phú