Những bông hoa bất tử sống mãi với thời gian, nơi ấy Truông Bồn - Đồng Lộc.
Cùng chung trên đường 15A (song hành với Quốc lộ IA) tuyến giao thông vận tải quan trọng tiếp tế cho chiến trường miền Nam, đi từ Thanh Hóa đi qua các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, tiếp nối với Đường Chín tại Quảng Trị. Trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ, cứu nước, tuyến đường này bị máy bay địch khống chế, đánh phá ác liệt, nhiều bến phà qua sông, cầu, đường bộ... quân địch đã mệnh danh là: “Tọa độ chết”, trong đó có Ngã 3 Đồng Lộc (Hà Tĩnh) và Truông Bồn (Nghệ An). Dựa lưng vào các dãy núi Thiên Nhẫn, Đại Huệ, từ Truông Bồn đi vào Ngã 3 Đồng Lộc cách nhau gần 70 km qua 2 dòng sông thơ mộng, huyền thoại dòng Lam - dòng La.
Trong chuyến hành trình “Về nguồn tháng Bảy” năm 2019, của Đoàn phóng viên báo chí Trung ương và địa phương do Sở Thông tin và Truyền Thông thành phố Đà Nẵng tổ chức đưa chúng tôi đến thăm viếng 2 Địa danh - Di tích lịch sử Quốc gia Ngã 3 Đồng Lộc và Truông Bồn. Xem phim tư liệu về Ngã 3 Đồng Lộc (do Khu Di tích chiếu phục vụ), các Nhà báo “ 9X” không thể tưởng tượng nổi về sự chịu đựng gian khổ, ác liệt của bom đạn, hy sinh anh dũng của các cô, chú TNXP tại trọng điểm. Tận mắt chứng kiến những cảnh quay, ai nấy đều không cầm nổi nước mắt. Khi thấy, các nữ Thanh niên Xung phong (TNXP) ở trong Hầm chữ A ngập nước, ăn những nắm cơm vội vàng với quần áo, tay lấm lem bùn đất; trên khoảng rộng các triền núi chi chít những hố bom, các nữ TNXP tay cuốc, xèng đào, kéo xe san lấp hố bom vừa bị máy bay địch đánh phá; nữ Anh hùng La Thị Tám, dù bom nổ hất tung người vẫn cố đứng lên chạy đến cắm bằng được những cọc tiêu - điểm dấu bom nổ chậm; xe ô tô chở hàng, vũ khí của ta vẫn luồn lách dưới bom đạn vượt qua trọng điểm đưa những chuyến hàng ra tuyền tuyến. Đứng bên cạnh hố bom ác liệt chứng nhân của “10 cô gái Đồng Lộc mỏng manh”, “10 bông hoa trinh trắng”, “10 tượng đài sống mãi với thời gian” đã hy sinh anh dũng. Những nhà báo trân trọng đặt lên mộ 10 cô gái những nhành Huệ trắng, thắp lên nén hương trầm thầm ước cho linh hồn các cô an giấc ngàn thu nơi suối vàng.
Trời trong xanh, tượng đài “Chiến thắng”.
Thắm sắc màu dòng nước sông La
Các cô nằm lại trong bình yên đất mẹ
Rặng thông xanh ru giấc ngủ vĩnh hằng....
Tạm biệt ngã 3 Đồng Lộc vào chiều hôm trước, gần trưa hôm sau chúng tôi đến với Khu Di tích lịch sử Truông Bồn dưới nắng hè chói chang tháng Bảy. Trong thời gian chờ đợi sự sắp xếp các đoàn vào tham quan khu di tích. Các Nhà báo nữ Xuân Dương, Ngọc Lũy, Mai Hương, Ngọc Trâm, Nguyễn Vũ, Quốc Huy... cùng các phóng viên quay phim không để thời gian lãng phí. Một xe ca dừng bánh, các phóng viên đến gặp, phỏng vấn được các nhân chứng “thân nhân của 13 liệt sĩ TNXP - Truông Bồn”. Một sự gặp gỡ “tình cờ” của một Công ty xây dựng Khu Di tích và Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Nghệ An tổ chức xe đưa đón thân nhân của các liệt sĩ đến thăm viếng Truông Bồn. Trong số đó, ông Nguyễn Đàn (quê Yên Thành, Nghệ An), cháu ruột của liệt sĩ Nguyễn Thị Tâm, cảm động nói: “được về đây thăm viếng, thắp lên nén hương trầm tưởng niệm, mang theo niềm tự hào với các bác, cô, chú đã hiến dâng tuổi thanh xuân nơi trọng điểm - tuyến đường trên mảnh đất Xứ Nghệ. Những thân nhân của các liệt sĩ cùng đi trong đoàn chắc hẳn cùng chung niềm suy nghĩ là, trách nhiệm truyền lại cho con cháu trong gia đình, dòng họ, nguyện học tập, noi theo tinh thần chiến đấu, sự hy sinh anh dũng của các bậc cha, anh đi trước. Sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ TNXP đã hóa thành bất tử:
“Nghìn đêm thức trắng với cung đường.
13 khuôn mặt khói hương một ngày”.
Truông Bồn “Địa chỉ đỏ” một chứng tích lịch sử, bất tử của 13 liệt sĩ TNXP (11 nữ, 2 nam) còn mang theo một tình yêu đẹp của đôi trai gái yêu nhau hẹn ngày sau nhận Quyết định xuất ngũ về lại quê hương sẽ thành vợ thành chồng. Nhưng tình yêu đó đã nằm lại mãi mãi với thời gian với trọng điểm - tuyến đường huyền thoại.
Cùng đi trong đoàn, được được các nhà báo trẻ “ 9X” phỏng vấn, muốn ý kiến của Cựu chiến binh nhắn gửi đôi lời với thế hệ trẻ, tôi nói: “có Nhà báo nước ngoài đã viết: Lịch sử ngày 30/4/1975 là Chiến thắng của cả dân tộc nước Việt làm nên từ tinh thần đoàn kết của toàn dân tộc. Những nam thanh niên tuổi từ 18 tuổi họ đều xung phong ra mặt trận, ở lại quê nhà còn người già, phụ nữ và trẻ em. Những Phụ nữ họ đều xung phong đến các trong điểm, tuyến đường san lấp hố bom và họ đã trở thành lực lượng TNXP kiên cường. Còn những nam thanh niên “con một - diện ưu tiên theo Luật định” được miễn giảm nhập ngũ, nhưng họ không ngơi nghỉ mà xung phong vào các “đội cảm tử” rà phá ngư lôi, bom từ trường trên những dòng sông tại quê nhà. Có những người mẹ, chị đã tự nguyện mang cơm, nước đến các trọng điểm phục vụ bộ đội, TNXP...”. Tất cả những điều đó là một minh chứng cụ thể về tinh thần đoàn kết của quân và dân ta. Tại các tuyến đường,trọng điểm không chỉ TNXP mà còn có các lực lượng khác như: Bộ đội Phòng không, Công binh rà phá bom nổ chậm, Xe vận tải, Thông tin liên lạc, đường ống dẫn dầu. Kể cả, Công an Nhân dân còn đóng vai trò quan trọng, ngày đêm theo dõi nắm tin, bắt giữ những tên gián điệp, biệt kích nằm vùng nguy hiểm...Theo đó, mong các nhà báo chuyển đến với tuổi trẻ hiểu biết sâu sắc về ý chí chiến đấu, sẵn sàng hy sinh để làm nên chiến thắng của cha, anh đi trước, và tinh thần sẵn sàng của tuổi trẻ khi “Tổ quốc gọi đến tên mình”.
Bài và ảnh: Nhân Mùi