Chiến thắng Đăk Tô-Tân Cảnh: Giá trị lịch sử và bài học kinh nghiệm

Thượng tướng, Ts Lê Huy Vịnh phát biểu khai mạc tại hội thảo

Ngày 22-4, tại thành phố Kon Tum (tỉnh Kon Tum), đã diễn ra cuộc Hội thảo khoa học cấp Bộ, với chủ đề: “Chiến thắng Đăk Tô-Tân Cảnh - Giá trị lịch sử và bài học kinh nghiệm”, nhân kỷ niệm 50 năm chiến thắng Đăk Tô-Tân Cảnh (24/4/1972-24/4/2022), Hội thảo do Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Tỉnh ủy Kon Tum tổ chức.

Tới dự và chỉ đạo hội thảo có Thượng tướng, Ts Lê Huy Vịnh - UVBCH Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, đồng chí Dương Văn Trang - UVBCH Trung ương Đảng, Bí thư tỉnh ủy Kon Tum…  

Phát biểu khai mạc tại hội thảo, Thượng tướng, Ts Lê Huy Vịnh nêu rõ: “Cách đây tròn nửa thế kỷ, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương, trực tiếp là Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên, ngày 24 tháng 4 năm 1972, quân và dân ta tiến công cụm phòng ngự của quân đội Sài Gòn ở Đăk Tô - Tân Cảnh và giành thắng lợi. Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh góp phần hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ đợt 1 Chiến dịch Bắc Tây Nguyên. Đây cũng là trận chiến đấu đầu tiên lực lượng vũ trang Tây Nguyên tiến công địch bằng sự hiệp đồng binh chủng quy mô lớn, có tốc độ nhanh, đánh bại một sư đoàn, đập tan cụm phòng ngự then chốt, vững chắc nhất trong hệ thống phòng thủ của quân đội Sài Gòn ở Bắc Tây Nguyên, mở ra khả năng có thể đánh tiêu diệt lớn, tiến tới giải phóng hoàn toàn Tây Nguyên.

Nhằm thiết thực kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Đăk Tô- Tân Cảnh, Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Tỉnh ủy Kon Tum tổ chức Hội thảo khoa học cấp Bộ với chủ đề: “Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh - Giá trị lịch sử và bài học kinh nghiệm”.

Thực hiện quyết tâm của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, cuộc Tiến công chiến lược năm 1972 của Quân Giải phóng miền Nam được tiến hành bằng 3 chiến dịch ở 3 hướng chiến lược: Trị - Thiên, Bắc Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, kết hợp với các chiến dịch tiến công tổng hợp ở đồng bằng sông Cửu Long và Khu 5, giáng đòn mạnh mẽ, quyết liệt vào quân đội và chính quyền tay sai Sài Gòn. Trong thế tiến công chiến lược ấy, chiến trường Tây Nguyên được xác định là hướng phối hợp quan trọng, có nhiệm vụ tiêu diệt một bộ phận chủ lực Quân đoàn 2 và lực lượng tổng dự bị quân đội Sài Gòn, giải phòng vùng Đăk Tô- Tân Cảnh và thị xã Kon Tum, khi có thời cơ phát triển xuống Pleiku, mở rộng vùng căn cứ Tây Gia Lai, Đăk Lăk, hình thành một vùng căn cứ hoàn chỉnh, nối liền với các căn cứ địa miền Đông Nam Bộ.

Tại chiến trường Tây Nguyên, địch phán đoán Bắc Tây Nguyên sẽ là hướng tiến công chính của ta trong Xuân - Hè 1972, nên tăng cường lực lượng phòng giữ thị xã Kon Tum, điều thêm Lữ đoàn Dù 2 thuộc lực lượng tổng dự bị chiến lược từ Sài Gòn ra,cùng lực lượng Quân đoàn 2 lập tuyến phòng thủ dọc hai trục đường 14 và 19, lấy khu vực thị xã Kon Tum và Đăk Tô - Tân Cảnh làm hai trung tâm phòng ngự mạnh. Trong đó, cụm phòng ngự Đăk Tô - Tân Cảnh gồm hệ thống các cứ điểm phòng ngự ở thị trấn Tân Cảnh (căn cứ 42 - Tân Cảnh), quận lỵ Đăk Tô (Đăk Tô 1) và căn cứ Phượng Hoàng (Đăk Tô 2).

Vào đầu tháng 4 năm 1972, trước sức mạnh tiến công của quân và dân ta ở Đông Nam Bộ, địchphải rút Sư đoàn Dù và Lữ đoàn Dù2  vào ứng cứu Bình Long, lúc nàyta đã tiến công phá vỡ tuyến phòng thủ của địch ở phía tây sông Pô Kô. Chớp thời cơ lực lượng phòng thủ nòng cốt của địch suy giảm, khó có khả năng tổ chức phản kích, Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên quyết định tiến công tiêu diệt cụm cứ điểm Đăk Tô - Tân Cảnh, thực hiện trận then chốt đầu tiên của Chiến dịch Bắc Tây Nguyên. Lực lượng tham gia gồm: Sư đoàn 2 (thiếu Trung đoàn 31), Trung đoàn Bộ binh 66, Đại đội Xe tăng 7, 1 tiểu đoàn đặc công, 1 đại đội cối 120mm, 1 đại đội tên lửa chống tăng B72, 1 đại đội pháo phòng không 57mm xe kéo, 2 đại đội súng máy phòng không 12,7mm và 14,5mm, có pháo binh chiến dịch chi viện.

Phát huy sức mạnh hỏa lực của pháo binh và xe tăng, chỉ chưa đầy một ngày (từ chiều tối ngày 23 tháng 4 đến khoảng 11 giờ trưa ngày 24 tháng 4), ta đã làm chủ trận địa, đánh bại Sư đoàn 22, loại khỏi chiến đấu gần 2.000 tên địch; bắn rơi 8 máy bay, thu 9 xe tăng và xe thiết giáp, 8 khẩu pháo, gần 100 xe quân sự; giải phóng một vùng rộng lớn đoạn Võ Định lên Tân Cảnh và Đăk Tô về Đăk Mót với hơn 25.000 đồng bào, làm tan rã phần lớn lực lượng kìm kẹp của địch trong vùng.

Chiến thắng Đăk Tô- Tân Cảnh là minh chứng cho sự lãnh đạo đúng đắn của Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương, sự chỉ đạo nhạy bén, linh hoạt, sáng tạo của Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên, được thể hiện qua từng trận đánh, trên từng mũi hướng tiến công…Để giành thắng lợi quan trọng này, hàng vạn đồng bào, chiến sĩ, trong đó có bộ đội và nhân dân các dân tộc Tây Nguyên nói chung, tỉnh Kon Tum nói riêng đã phải chịu đựng gian khổ, hy sinh chiến đấu vì chân lý “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” và cho mục tiêu thiêng liêng “giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”.

Hội thảo hôm này là hoạt động thiết thực kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh; là dịp để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ôn lại truyền thống đấu tranh anh dũng của các thế hệ cha anh, tưởng nhớ đến các đồng bào, đồng chí đã chiến đấu, hy sinh trong cuộc kháng chiến trường kỳ để giành và giữ độc lập dân tộc, tự do và thống nhất Tổ quốc. Kết quả của Hội thảo sẽ góp phần hun đúc tinh thần yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, ý chí độc lập, tự chủ, tự cường và khát vọng hòa bình, củng cố niềm tin và quyết tâm chính trị của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta; đồng thời, góp phần đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, phủ nhận sự nghiệp đấu tranh cách mạng vĩ đại của nhân dân ta. Đồng thời, giúp chúng ta nhận thức sâu sắc, đầy đủ hơn tầm vóc, ý nghĩa lịch sử cũng như những bài học kinh nghiệm có giá trị thực tiễn đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay”.

Theo Đại tá Dương Hồng Anh, Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự (Bộ Quốc phòng) cho biết, Ban Tổ chức đã nhận được 82 bài tham luận của thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng tham mưu, Tổng cục Chính trị, quân khu, quân đoàn, binh chủng, học viện, nhà trường; lãnh đạo tỉnh Kon Tum và các tác giả trong và ngoài quân đội, một số địa phương, nhân chứng lịch sử để biên tập, xuất bản thành sách phục vụ hội thảo.

Tại hội thảo, các đại biểu, nhiều nhân chứng lịch sử đã có nhiều bài tham luận, nhằm khẳng định giá trị quan trọng của chiến thắng Đăk Tô-Tân Cảnh đối với chiến dịch Bắc Tây Nguyên và bước phát triển tất yếu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trên chiến trường Tây Nguyên; đánh dấu bước tiến về trình độ tổ chức chỉ huy và thực hành chiến dịch; góp phần vào thắng lợi của cuộc tiến công chiến lược năm 1972, làm thất bại một bước cơ bản chiến lược "Việt Nam hóa chiến tranh".

Chiến thắng Đăk Tô-Tân Cảnh là dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp đấu tranh cách mạng của quân và dân Tây Nguyên, khẳng định bước trưởng thành vượt bậc của lực lượng vũ trang trong tác chiến hiệp đồng binh chủng, góp phần tạo thế và lực mới cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Đặc biệt các bài tham luận đã làm rõ âm mưu, thủ đoạn của đế quốc Mỹ và ngụy quyền Sài Gòn; thế và lực của cách mạng miền Nam; khẳng định đường lối, quan điểm, chủ trương, lãnh đạo, chỉ đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ, cũng như quyết tâm mở cuộc tiến công chiến lược năm 1972, trong đó có hướng tiến công Bắc Tây Nguyên của Trung ương Đảng, mà trực tiếp là Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng.

Các tham luận cũng tập trung tái hiện quá trình lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hành tác chiến linh hoạt sáng tạo; sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa bộ đội chủ lực với lực lượng vũ trang, nhân dân địa phương; đồng thời khẳng định vai trò quan trọng, ý nghĩa, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm của chiến thắng này, cũng như việc phát huy và vận dụng sáng tạo vào thực tiễn xây dựng khu vực phòng thủ, củng cố quốc phòng an ninh trong tình hình mới.

Bế mạc hội thảo, Thượng tướng Lê Huy Vịnh khẳng định: “Nội dung chính và sự thành công của Hội thảo được thể hiện rõ trong Báo cáo tổng hợp tham luận đã được trình bày tại Hội thảo. Thay mặt Ban Chỉ đạo Hội thảo, tôi xin nhấn mạnh thêm một số vấn đề sau:

Một là, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, sáng tạo của Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, trực tiếp là Bộ Tư lệnh Chiến dịch Bắc Tây Nguyên, quân và dân ta đã vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, hy sinh để giành thắng lợi trong trận then chốt Đăk Tô - Tân Cảnh; đồng thời phối hợp chặt chẽ và góp phần cùng các hướng tiến công trên toàn Miền giành thắng lợi quan trọng trong cuộc Tiến công chiến lược năm 1972,... Từ thắng lợi của trận Đăk Tô - Tân Cảnh, nhiều bài học kinh nghiệm về nghệ thuật lãnh đạo, chỉ đạo chiến dịch tiến công hiệp đồng binh chủng quy mô lớn, sự phát triển nghệ thuật quân sự đặc sắc của chiến tranh cách mạng Việt Nam đã được tổng kết và những bài học kinh nghiệm đó cần tiếp tục nghiên cứu, vận dụng đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Hai là, tại cuộc Hội thảo này đã có một số ý kiến phát biểu, tham luận của các đồng chí lãnh đạo, tướng lĩnh, sĩ quan, nhân chứng lịch sử thuộc các đơn vị, địa phương tham gia trận đánh 50 năm trước. Các ý kiến và tham luận tại Hội thảo đã cung cấp thêm một số tư liệu quý về trận Đăk Tô - Tân Cảnh. Tuy nhiên, nhiều tư liệu vẫn còn chưa được khai thác hết; cùng với thời gian, nhân chứng lịch sử già yếu, sức khỏe giảm sút. Vì vậy, sau cuộc Hội thảo này, rất mong các đồng chí tiếp tục sưu tầm, cung cấp các tư liệu, sự kiện liên quan đến trận Đăk Tô - Tân Cảnh nói riêng, Chiến dịch Bắc Tây Nguyên Xuân - Hè 1972 nói chung, để các cơ quan, đơn vị bổ sung vào các công trình nghiên cứu, làm phong phú thêm sự kiện lịch sử có tầm vóc và ý nghĩa chiến lược này.

Ba là, các tham luận khoa học gửi về tham gia Hội thảo: “Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh - Giá trị lịch sử và bài học kinh nghiệm” đã được Ban Tổ chức tổng hợp, in thành sách. Đây là tài liệu nghiên cứu, tuyên truyền, học tập và giáo dục có giá trị về lịch sử chiến tranh. Vì vậy, tôi đề nghị các cơ quan, đơn vị, học viện, nhà trường trong Quân đội cần tích cực khai thác, sử dụng kết quả nghiên cứu vào quá trình giáo dục - đào tạo, thực tiễn huấn luyện, học tập và xây dựng cơ quan, đơn vị mình.

Bốn là, về nội dung và kết quả của Hội thảo hôm nay, đề nghị các cơ quan thông tấn báo chí, phát thanh, truyền hình Trung ương, Quân đội và địa phương tiếp tục tuyên truyền, đưa tin rộng rãi, góp phần giáo dục lịch sử cho cán bộ, chiến sĩ, các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ hiểu rõ, hiểu đúng giá trị lịch sử của chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh đối với Chiến dịch Bắc Tây Nguyên và cuộc Tiến công chiến lược năm 1972; khơi dậy và phát huy truyền thống yêu nước, tinh thần cách mạng tiến công trong thực hiện mọi nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, Nhân dân và Quân đội giao phó.

Nhân dịp này, chúng ta bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đối với các Anh hùng, liệt sĩ, các đồng chí thương binh, bệnh binh, các đồng chí cựu chiến binh đã cống hiến trọn đời cho Tổ quốc, cho nhân dân và Quân đội; cảm ơn các đồng chí lão thành cách mạng, các nhân chứng lịch sử đã tham gia trực tiếp và làm nên chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh cũng như thắng lợi của quân và dân ta trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”./.

Trong một ngày với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, trách nhiệm, Hội thảo đã kết thúc và thành công tốt đẹp. Trước đó, các đại biểu đã đến dâng hoa, thắp hương tại Tượng đài chiến thắng Đăk Tô – Tân Cảnh, thăm tặng quà các gia đình liệt sĩ, Anh hùng LLVT, thương binh và gia đình có công với cách mạng…

                                                                                     Công Thi