Hiểu về di chứng hậu Covid-19
Triệu chứng thường gặp nhất ở bệnh nhân hậu Covid-19 theo hệ cơ quan.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tình trạng hậu Covid-19 xảy ra ở những người có tiền sử nhiễm bệnh với các triệu chứng và kéo dài ít nhất 2 tháng mà không thể giải thích bằng chẩn đoán thay thế. Tình trạng này có thể khiến sức khỏe người bệnh bị suy giảm kéo dài, có tác động nghiêm trọng đến khả năng quay trở lại làm việc hoặc tham gia cuộc sống xã hội. Hậu Covid-19 ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, thể chất và có thể gây ra những hậu quả kinh tế đáng kể cho bản thân, gia đình và cho xã hội.
Việt Nam đã trải qua 4 làn sóng dịch và tính đến thời điểm này có hơn 2 triệu ca mắc và hơn 2 triệu người đã khỏi bệnh. Đã đến lúc chúng ta cần quan tâm đến điều trị bệnh nhân khỏi Covid-19 để họ có cuộc sống vui vẻ và hạnh phúc.
Triệu chứng thường gặp của bệnh nhân Covid-19 kéo dài và hậu Covid-19 rất đa dạng và khác nhau ở từng người bệnh bao gồm: mệt mỏi, đau đầu, rối loạn về sự tập trung, rụng tóc, khó thở, mất vị giác, mất mùi, thở nhanh, ho khan, đau khớp, đổ mồ hôi đêm, đau tức ngực, buồn nôn, giảm trí nhớ, ù tai hoặc giảm thính lực, lo lắng, trầm cảm, rối loạn tiêu hóa, sụt cân, sốt nhẹ, rối loạn giấc ngủ, tổn thương da (dạng mề đay, sẩn đỏ, phát ban), nhịp tim nhanh, hồi hộp đánh trống ngực, rối loạn tâm thần kinh, đỏ mắt, xơ hóa phổi. Một số trường hợp bị tiểu đường, chóng mặt, đột quỵ, phù chân, nói khó, thay đổi tính khí, tăng huyết áp, viêm cơ tim, rối loạn nhịp tim, suy thận…
GS.TSKH Dương Quý Sỹ - Hiệu trưởng Trường cao đẳng Y tế Lâm Đồng đã có lời khuyên cho bệnh nhân sau khi điều trị khỏi Covid-19: Nếu bệnh nhân bị mệt mỏi kéo dài giai đoạn hậu Covid-19 cần phải được tư vấn điều trị chuyên khoa để hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh tật và được hướng dẫn trị liệu về nhận thức và hành vi, phối hợp với liệu pháp vận động phù hợp.
Đặc biệt người bệnh cần phải được hướng dẫn để tự duy trì được chế độ sinh hoạt, vận động phù hợp tránh tình trạng hoạt động quá mức gây kiệt sức và mệt mỏi quá mức. Người bệnh cần phải duy trì một chế độ dinh dưỡng hợp lý, giàu chất khoáng, vitamin và năng lượng; cùng với một thời gian ngủ bảo đảm theo sinh lý và một giấc ngủ có chất lượng tốt…
Bệnh nhân bị đau đầu ở giai đoạn hậu Covid-19 cần được khám và tư vấn chuyên khoa. Việc điều trị đau đầu hậu Covid-19 thường được phối hợp nhiều phương thức khác nhau như tâm lý liệu pháp nếu đau đầu có yếu tố tâm thần kinh, duy trì một chế độ vận động - nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc, thường xuyên thư giãn chống stress (tập yoga, thiền định).
Những trường hợp người bệnh hậu Covid-19 bị đau đầu kèm giảm chức năng nhận thức, kém tập trung và có hiện tượng "não mù sương" thì nên dùng thêm các loại củ quả chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa có thành phần flavonoid (luteolin) như cần tây, bông cải xanh, cà rốt, tía tô, dầu ôliu, trà hoa cúc.
Ở những bệnh nhân từng mắc Covid-19 có tình trạng khó thở nên được thăm khám chuyên khoa hô hấp để được làm các xét nghiệm về thăm dò chức năng hô hấp và hình ảnh học. Dựa trên những tổn thương ở phổi và tình trạng chức năng hô hấp, thầy thuốc có thể chỉ định điều trị tập phục hồi chức năng hô hấp, tập thở. Phương pháp thở theo trường phái yoga có tên gọi là pranayama được các thầy thuốc châu Âu cho là có hiệu quả trong làm giảm tình trạng khó thở ở bệnh nhân hậu Covid-19.
Mất mùi và mất vị kéo dài ở giai đoạn hậu Covid-19 cần phải được thăm khám bởi các thầy thuốc chuyên khoa tai mũi họng. Một số bệnh nhân có sự cải thiện mất mùi - mất vị sau khi dùng corticoid hoặc vitamine A xịt mũi (dùng cho bệnh nhân mất mùi), bổ sung thêm uống vitamin C và omega-3 thường xuyên (dùng cho bệnh nhân bị cả mất mùi và mất vị).
Đặc biệt nếu người bệnh bị mất mùi, cần phải hướng dẫn cho người bệnh thực hiện trị liệu bằng cách hít các hương liệu để phục hồi khứu giác với hương chanh, hương hoa hồng, hương bạc hà và bạch đàn, ít nhất ba lần mỗi ngày (mỗi lần khoảng 15-20 giây) cho đến khi hồi phục hoàn toàn.
GS. TSKH Dương Quý Sỹ nhấn mạnh: Khỏi Covid-19, người bệnh cần phải tiếp tục theo dõi và nâng cao sức khỏe toàn diện phục hồi chức năng, vật lý trị liệu, dinh dưỡng và chăm sóc tinh thần, giấc ngủ.
Để phòng các di chứng hậu Covid, người bệnh nên tuân thủ tốt các hướng dẫn của thầy thuốc trong quá trình điều trị khi mắc Covid-19. Các bệnh nhân cần đến các cơ sở chuyên khoa để khám sớm sau khi khỏi Covid-19.
Thành An