Kỷ niệm với Thiếu tướng Võ Sở
Thiếu tướng Võ Sở (bên phải) cùng đồng đội bên mộ Chính ủy Đặng Tính tại Nghĩa trang Trường Sơn, năm 2015.
Thiếu tướng Võ Sở, nguyên Phó tư lệnh về chính trị Binh đoàn 12, Chủ tịch Hội Truyền thống Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh Việt Nam đã ở tuổi 92. Tuổi cao, sức yếu nhưng người lính Trường Sơn năm xưa chưa bao giờ ngừng kiếm tìm đồng đội và thực hiện những chuyến đi nghĩa tình, tri ân. Nhiều lần cùng đi với ông, chúng tôi được đã được biết nhiều câu chuyện xúc động về vị tướng quê hương Quảng Ngãi này.
Lời hẹn 20 năm…
47 năm quân ngũ, Thiếu tướng Võ Sở có hơn 10 năm sống và chiến đấu trên đường Trường Sơn, 17 năm công tác tại Binh đoàn 12. Ông tâm sự rằng, những năm ở chiến trường, trên cương vị là Trưởng phòng Tổ chức, Chính ủy Binh trạm, rồi Phó chủ nhiệm Chính trị Đoàn 559 là những ký ức sâu đậm, ám ảnh khôn nguôi đối với ông.
“Cái ác liệt của bom đạn quân thù thì nhiều người đã biết nhưng với người lính Trường Sơn, ở nhiều khu vực còn có điều đáng sợ nữa, đó là sốt rét và đói. Mùa mưa năm 1966, trong một lần xuống nắm tình hình ở Binh trạm 6, tôi chứng kiến gần như 100% quân số binh trạm bị sốt rét. Ban chỉ huy binh trạm cùng quân y ở đây đã sử dụng những viên ký ninh cuối cùng. Quân nhu tập trung nuôi dưỡng, đồng thời cấp báo lên Bộ tư lệnh 559. Nhưng vì binh trạm ở tuyến cuối, mùa lũ đang hồi cao điểm, vận chuyển vô cùng khó khăn. Gần hết mùa mưa, thuốc mới vào đến nơi. Thật đau lòng, đói thuốc, đói gạo, sốt rét hoành hành đã cướp đi của Binh trạm 6 gần 50 cán bộ, chiến sĩ”, Thiếu tướng Võ Sở kể.
Ở chiến trường, chứng kiến bao tấm gương chiến đấu và hy sinh, ông luôn khẳng định và biết ơn đồng đội. Chúng tôi nhớ mãi chuyến đi hồi cuối năm 2019 được ngồi cùng xe với ông hành quân lên Hà Giang dự đại hội lần thứ II, Hội Truyền thống Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh tỉnh Hà Giang.
Suốt chặng đường hàng trăm cây số, vị tướng già liên tục kể về đồng đội của mình. Những cái tên, những trận đánh, những địa danh được ông nhắc đến rõ ràng, chi tiết. Khi lái xe lo lắng cho sức khỏe của ông, đề nghị dừng nghỉ thì ông cương quyết: “Cậu mệt thì nghỉ thôi chứ nếu vì tớ thì chưa cần. Anh em trên ấy đang mong, ta không nên chậm trễ!”.
Nói về sự trông mong, Thiếu tướng Võ Sở lấy ngay chuyện của bản thân làm ví dụ. Ông bảo năm xưa đi chiến đấu, chỉ mong ngày chiến thắng để về nhà gặp mẹ. Vậy mà biền biệt hàng chục năm, tâm nguyện của ông mới trở thành hiện thực. Khoảnh khắc riêng tư ấy diễn ra vào một ngày giữa tháng 4-1975. Trên con đường tiến về Sài Gòn trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Võ Sở (lúc bấy giờ là Phó chủ nhiệm Chính trị, Đảng ủy viên Bộ tư lệnh Trường Sơn) đã tìm gặp được mẹ nơi quê nhà Quảng Ngãi.
Ông kể: “Tháng 10-1954, theo chủ trương của trên, tôi sẽ cùng đồng đội ở Sư đoàn 305, Liên khu 5 tập kết ra Bắc. Trước ngày lên đường, tôi chỉ có hai ngày làm công tác chuẩn bị, chia tay bạn bè, người thân. Trong đó có mẹ và người vợ trẻ mới 21 tuổi. Đêm chia ly, tôi hẹn hai năm sau sẽ về đoàn tụ. Nhưng chẳng ngờ, phải mất 10 lần “cái hai năm” ấy, gia đình tôi mới được gặp nhau”.
Khi ra Bắc tập kết, Võ Sở về công tác ở Cục Tổ chức, Tổng cục Chính trị. Đến năm 1965, khi Bộ Quốc phòng quyết định tăng cường lực lượng cho Bộ đội Trường Sơn, ông được điều động vào tuyến lửa. Từ đó đến năm 1975, ông cùng đồng đội của mình thực hiện những cuộc đấu trí, đấu lực với một kẻ địch có tiềm lực quân sự mạnh và vô cùng xảo quyệt giữa núi rừng Trường Sơn.
“Ở đây, chúng tôi phải căng mình thực hiện nhiệm vụ. Nhưng với niềm tin chiến thắng, và vì lời hẹn ước với mẹ, với quê hương mà tôi có đủ chí khí, nghị lực và sức chịu đựng vượt qua mọi khó khăn để cùng đồng đội trở về”, Thiếu tướng Võ Sở nói.
Và ngày ấy đã đến đúng vào mùa xuân lịch sử của dân tộc-mùa xuân đại thắng. Tháng 3-1975, Bộ tư lệnh Trường Sơn quyết định thành lập Bộ tư lệnh Tiền phương, Phó chủ nhiệm Chính trị Võ Sở được chỉ định là thành viên. Bám sát đội hình của các Sư đoàn 470, 471, phái viên đốc chiến Võ Sở cùng đồng đội hành quân theo Đường 14 tiến vào Lộc Ninh, Đồng Xoài.
Đến trưa 15-4-1975, được sự cho phép của Phó tư lệnh Nguyễn Lang, Võ Sở về Quảng Ngãi tìm mẹ sau khi biết tin mẹ và chị gái đã trở về quê nhà sau khi được giải phóng.
“Đi ra từ căn lều tranh, sau phút giây bàng hoàng, mẹ và chị ôm riết lấy tôi run rẩy. May sao, tôi đã được gặp lại mẹ, dù là phải sau 20 năm. Nhưng chúng tôi còn may mắn hơn nhiều gia đình khác. Chính vì vậy, mà sau này, nhớ mẹ và cuộc sum họp năm nào, tôi lại dặn lòng, nếu còn sức khỏe thì còn tiếp tục đi đến với những đồng đội kém may mắn hơn mình”, Thiếu tướng Võ Sở chia sẻ.
Phát huy truyền thống Bộ đội Trường Sơn
Rời quân ngũ, về với đời thường, theo nguyện vọng của các thế hệ bộ đội, dân công, thanh niên xung phong đã từng sống, chiến đấu trên Đường Trường Sơn, Thiếu tướng Võ Sở cùng đồng đội đứng ra thành lập Ban liên lạc cựu chiến binh Trường Sơn.
Bắt đầu từ khu vực Hà Nội, sau đó được tổ chức với quy mô toàn quốc, Ban liên lạc đã khởi xướng nhiều hoạt động được đông đảo các cựu chiến binh Trường Sơn hưởng ứng như xuất bản hàng trăm đầu sách truyền thống, thơ ca, nhạc họa ca ngợi con đường huyền thoại và chiến sĩ Trường Sơn anh hùng, tổ chức các buổi giao lưu, tuyên truyền, trao quà, giúp đỡ hàng nghìn đồng đội gặp khó khăn, khám bệnh và tặng nhà tình nghĩa, tổng trị giá hàng chục tỷ đồng…
Ngày 13-5-2011, Thiếu tướng Võ Sở cùng hàng vạn cựu chiến binh Trường Sơn rất phấn khởi đón nhận quyết định của Bộ Nội vụ cho phép thành lập Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam. Hai tháng sau, Đại hội Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam lần thứ nhất được tổ chức tại Hà Nội.
Thiếu tướng Võ Sở, nguyên Trưởng ban liên lạc được tín nhiệm bầu làm Chủ tịch Hội. Hiện nay, Hội đã được công nhận là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Kể từ ngày thành lập, Hội tập trung vào hai chương trình hoạt động lớn là truyền thống và tình nghĩa, với việc huy động các nguồn lực để xây dựng một số di tích lịch sử trên đường Hồ Chí Minh, chia sẻ, giúp đỡ đồng đội có hoàn cảnh khó khăn trên khắp mọi miền Tổ quốc.
Là người sát sao, trách nhiệm, trừ những tình huống bất khả kháng, Chủ tịch Hội Võ Sở luôn trực tiếp có mặt tại hầu hết các hoạt động nghĩa tình do Trung ương Hội phát động. Mọi thông tin về hoạt động của hội được các đơn vị báo cáo ông luôn ghi nhớ rất nhanh và có thể thông tin lại không cần văn bản. Từng trực tiếp dự một sự kiện do ông chủ trì, chúng tôi không khỏi khâm phục ông về khả năng này.
Đó là một buổi chiều 22-4-2014, chúng tôi may mắn được cùng đoàn đại biểu Hội Truyền thống Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh Việt Nam do Thiếu tướng Võ Sở dẫn đầu đến Phủ chủ tịch và được đồng chí Trương Tấn Sang, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước tiếp thân mật.
Thay mặt Trung ương Hội, Thiếu tướng Võ Sở tự hào trình bày tóm tắt lịch sử hào hùng 55 năm của Bộ đội Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh, đồng thời báo cáo với Chủ tịch nước về kết quả hoạt động và xây dựng tổ chức của Hội Truyền thống Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh sau gần 3 năm thành lập...
Phải mất gần 40 phút, Thiếu tướng Võ Sở mới trình bày xong nội dung báo cáo của mình. Trên tay không có văn bản nhưng ông nói liền mạch, hùng hồn và không dừng lại nghỉ lần nào để “lại sức”.
Bên cạnh ông, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang chăm chú lắng nghe. Có lẽ đồng chí cũng có một bản báo cáo bằng văn bản của Hội được chuyển đến từ trước. Thỉnh thoảng, chúng tôi lại thấy Chủ tịch nước lật sang trang. Sau khi Thiếu tướng Võ Sở ngừng lời, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang liền hỏi tuổi của ông.
- Báo cáo Chủ tịch, tôi sinh ngày 14-8-1929. Tính cả tuổi mụ thì năm nay tôi đang ở tuổi 86 - Thiếu tướng Võ Sở đáp.
Nghe vậy, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang không khỏi thán phục nói: Báo cáo anh vừa trình bày dài mười mấy trang với rất nhiều con số mà tôi theo dõi anh nói một mạch không nhầm một số nào. Ở tuổi anh mà làm được thế thật tuyệt vời. Tôi chúc anh và các cán bộ Hội Trường Sơn giữ gìn sức khỏe, tiếp tục phát huy phẩm chất và truyền thống của Bộ đội Trường Sơn!
BÍCH TRANG (QĐND)