Tương lai nào cho Ta-li-ban sau bầu cử tổng thống Áp-ga-ni-xtan? (16/08/2012)

Năm 2014 sẽ là năm "bản lề" đối với Áp-ga-ni-xtan vì đến thời điểm đó, phần lớn lực lượng liên quân rút đi, nước này sẽ tổ chức bầu cử tổng thống, trong đó tổng thống đương nhiệm Ha-mít Ca-dai sẽ không tái tranh cử. Nhiều nhà quan sát tỏ ra hoài nghi và dự báo về sự gia tăng nội chiến ở Áp-ga-ni-xtan vào năm 2014. Việc các lực lượng nước ngoài rút đi có thể khiến cho lực lượng an ninh của Áp-ga-ni-xtan, nhất là cảnh sát quốc gia (ANP) và cảnh sát địa phương (ALP) sụp đổ. Các nhân viên an ninh được bố trí gần những nơi xuất thân của họ, khiến họ dễ bị tác động trước các mâu thuẫn dân tộc, tôn giáo và bộ tộc, vốn bắt nguồn từ nhiều thập kỷ bạo lực.

Quả thực, trong lịch sử biến động của Áp-ga-ni-xtan, chính phủ do Ta-li-ban lãnh đạo được đánh giá là chính phủ duy nhất thành công trong việc kết nối tương đối giữa chính quyền trung ương với các cấp địa phương, nhất là giữa miền Đông và miền Nam.

Ngoài ra, nếu Ta-li-ban không tái tham gia chính quyền, những hậu quả từ việc phong trào này nổi dậy gây mất ổn định đất nước và khu vực là rất lớn. Những tuyên bố mới đây của ban lãnh đạo Ta-li-ban cho thấy phong trào này đang tìm cách đạt được sự hợp pháp quốc tế và động thái đầu tiên là việc mở một văn phòng đại diện của tổ chức này tại Qua-ta hay thông báo Ta-li-ban giữ khoảng cách với các phong trào khủng bố, nhất là với An Kê-đa.

Ở cấp khu vực, việc Ta-li-ban quay trở lại bàn đàm phán đang một lần nữa đặt Pa-ki-xtan vào vị trí trung tâm, cho thấy chiến lược của Mỹ tại Trung Á đang dần bị cô lập. Mặc dù ban lãnh đạo Ta-li-ban ý thức được những sự kiện trong tương lai cũng như thất bại nghiêm trọng trong tham vọng quay trở lại chính trường trước cộng đồng quốc tế và NATO, song những nguy cơ đặt ra từ việc Ta-li-ban được hợp pháp hóa cũng không hề nhỏ. Các nhà lãnh đạo của phong trào này khẳng định muốn chấm dứt quan hệ với An Kê-đa, song khó có thể trấn an được dư luận bởi Pa-ki-xtan, đồng minh hậu thuẫn chính cho Ta-li-ban, lại là nơi chứa chấp những nhóm khủng bố bị quốc tế truy lùng nhất trong nhiều năm. Trong khi đó, Pa-ki-xtan cũng là đối tác ưu tiên của Mỹ trong cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố.

Việc quay trở lại của Ta-li-ban mang đến một sự ổn định nào đó cho một phần lãnh thổ Áp-ga-ni-xtan và cộng đồng quốc tế không chịu nhiều rủi ro. Vì thế, việc đề ra sáng kiến lựa chọn một ứng cử viên tổng thống năm 2014 sẽ nhận được sự ủng hộ từ các nhà nước Hồi giáo khác nhau, vốn đã thành công trong nỗ lực hướng đến dân chủ như Thổ Nhĩ Kỳ hay In-đô-nê-xi-a.

Các nhân vật Ha-níp Át-ma hay A-ráp Ga-ni hiện xuất hiện như những ứng cử viên tiềm năng có thể chèo lái "con thuyền Áp-ga-ni-xtan", giúp giảm thiểu những căng thẳng dân tộc và sử dụng viện trợ quốc tế một cách hiệu quả.

Dù bất kể thế nào, tình hình Áp-ga-ni-xtan sẽ chỉ sáng tỏ sau cuộc bầu cử tổng thống. Từ nay đến thời điểm đó, cộng đồng quốc tế cần phải hành động thận trọng để quyết định vai trò nào sẽ dành cho Ta-li-ban trong quá trình chuyển tiếp tại Áp-ga-ni-xtan, và cũng không nên quên rằng một khi lực lượng này giành lại quyền lực, không dễ gì có thể cản nổi phong trào quay lại với những thói quen cũ.

Tuấn Minh