Tiểu đoàn 2 và chiến công Hè-Thu 1968

Tiểu đoàn 2 (V25), đơn vị đặc công hóa ở chiến trường Quảng Đà thời chống Mỹ, đảm nhiệm cơ động chiến đấu, thọc sâu, đánh hiểm, tiến công tiêu diệt các căn cứ địch trong nội thành, nội thị. Đặc biệt, V25 đã lập chiến công vang dội trong trận đánh vào Đà Nẵng ngày 23 và 24-8-1968.

Đến nay, nhiều CCB và nhân dân Quảng Nam - Đà Nẵng vẫn còn nhớ rõ nhiều chiến công lẫy lừng của V25 trong thời kỳ chống Mỹ, cứu nước. Các địa danh Bình Long, Núi Lở, Điện Hòa, Gò Cấm, Tân Hạnh, Cồn Dầu, Lỗ Giáng... còn ghi dấu chiến tích oai hùng của những người lính đặc công hóa năm xưa. Nhiều chiến công của đơn vị đã đi vào thơ ca, hò vè và trở thành niềm tự hào sống mãi với thời gian. Trong đó, 3 trận tiến công địch tại Hiếu Nhơn và trận tập kích giải thoát gần 1.300 tù chính trị ở nhà lao Hội An mãi mãi sáng ngời trong trang sử chống ngoại xâm của dân tộc: “Ai về thăm lại Hiếu Nhơn/ Ba lần ngùn ngụt lửa hờn dâng cao/ Một đêm chớp giật nhà lao/ Hội An rung chuyển cờ sao sáng ngời”...

Bước vào Chiến dịch Hè - Thu năm 1968 (mật danh là X2), V25 có hơn 350 cán bộ, chiến sĩ, do đồng chí Nguyễn Thanh làm Tiểu đoàn trưởng, đồng chí Nguyễn Văn Lợi làm Chính trị viên. Từ vùng B Đại Lộc, đơn vị hành quân về Gò Nổi (huyện Điện Bàn), làm công tác chuẩn bị để đánh vào Đà Nẵng. Đêm 21-8, đơn vị vượt qua nhiều đồn bốt địch, về trú quân tại xã Điện Hòa (Điện Bàn) và tối 22-8, tiếp tục hành quân đến xã Hòa Châu (huyện Hòa Vang). 3 giờ ngày 23-8, đơn vị bí mật tiếp cận bờ nam sông Cẩm Lệ và khẩn trương tổ chức vượt sông. Địch phát hiện, dùng đại liên, ĐKZ từ cầu Đỏ bắn xuống, từ cầu Cẩm Lệ bắn lên; đồng thời cho máy bay và pháo cối bắn xối xả hòng ngăn chặn đường tiến quân của ta. Dù gặp nhiều khó khăn, đơn vị vẫn quyết tâm vượt sông; vừa dùng ghe thuyền của nhân dân địa phương, vừa dùng ni lông bọc ba lô làm phao bơi qua sông.

Đến 4 giờ 30 phút ngày 23-8, Đại đội mũi nhọn gồm 30 đồng chí, do đồng chí Lê Văn Chỉ (mũi trưởng) chỉ huy và Đại đội 1 gồm 46 đồng chí, do đồng chí Thái Thanh Hùng (Chính trị viên Đại đội 1) chỉ huy vượt được sông, đánh thẳng vào ấp chiến lược Bình Thới thuộc xã Hòa Thọ, huyện Hòa Vang (nay là phường Hòa Thọ Đông, quận Cẩm Lệ). Đồng chí Thái Thanh Hùng, hiện ở phường Hải Châu 1 (Hải Châu, Đà Nẵng), vẫn còn nhớ: Sau 30 phút chiến đấu, ta đã diệt gọn trung đội dân vệ, đánh chiếm toàn bộ khu phố Cẩm Lệ.

Ngày 23-8, bộ đội kiên cường chiến đấu, bẽ gãy nhiều đợt phản kích của địch. Chiến sự diễn ra vô cùng khốc liệt, nhất là khu vực ngã tư Cẩm Lệ. Địch điên cuồng bắn phá, hò hét phản kích. Trung đội trưởng Nguyễn Hữu Do gan góc chờ mục tiêu đến gần, bắn cháy 3 xe tăng địch. Chiến sĩ vô tuyến điện Nguyễn Hữu Sơn vừa làm nhiệm vụ thông tin, vừa trực tiếp chiến đấu, cùng đồng đội kiên quyết ngăn chặn địch, bảo vệ trận địa. Toàn thể cán bộ, chiến sĩ chiến đấu quyết tử với địch cho đến khi nhận được lệnh lui quân vào tối 23-8. Trong khi đó, lực lượng tiểu đoàn chưa kịp vượt sông phải chuyển sang phòng ngự tại khu vực xã Hòa Châu và xã Hòa Xuân suốt ngày 23-8.

Hôm sau, 24-8, bộ binh, xe tăng và các loại máy bay địch từ nhiều hướng đánh vào trận địa của Tiểu đoàn tại thôn Giáng Đông, xã Hòa Châu. Toàn đơn vị chiến đấu ngoan cường, ngăn chặn nhiều đợt phản kích của địch, nhưng cũng bị nhiều tổn thất (45 đồng chí hy sinh, 86 đồng chí bị thương)… Qua hai ngày 23 và 24-8, đơn vị đã loại khỏi vòng chiến đấu gần 200 tên địch, bắn cháy 5 xe tăng, bắn rơi 1 máy bay; được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất.

Hiện nay, cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 2 (V25) còn hơn 250 người, cư trú tại Đà Nẵng, Quảng Nam và nhiều địa phương khác. Các CCB V25 hằng mong ước có một tấm bia ghi dấu chiến công đánh vào Đà Nẵng của đơn vị trong Chiến dịch Hè - Thu 1968 và niềm mong ước ấy đã trở thành sự thật. Theo đề nghị của Ban Liên lạc truyền thống CCB V25, Thành ủy - UBND T.P Đà Nẵng đã tạo mọi thuận lợi để xây dựng Bia chiến tích của V25 tại quận Cẩm Lệ, ở chính khu vực mà các chiến sĩ đặc công hóa đã vượt sông năm xưa. Bia chiến tích thiết kế theo hình búp sen hồng, đồng thời cũng thể hiện đôi bàn tay nâng niu trang sử vàng truyền thống. Trên trang sử này khắc ghi tóm tắt chiến công của V25. Phía trên có phù điêu hình tròn nền đỏ với ngôi sao vàng năm cánh tượng trưng lá cờ Tổ quốc.

LÊ VĂN THƠM

CCB Tiểu đoàn 2 bên Bia chiến tích của Tiểu đoàn.