Tháo gỡ vướng mắc khi nhu cầu mua nhà ở xã hội tăng cao

Hàng nghìn người xếp hàng bốc thăm mua dự án nhà ở xã hội NHS Trung Văn ngày 20-5.

Chương trình nhà ở xã hội (NOXH) có vai trò rất quan trọng, nó không chỉ đơn giản là vấn đề nhà ở mà còn tác động tới nhiều vấn đề khác như an sinh xã hội, mục tiêu phát triển kinh tế đô thị, chiến lược nhà ở quốc gia, một phân khúc quan trọng của thị trường bất động sản… của cả nước và mỗi địa phương, đặc biệt đối với các đô thị lớn. Tuy nhiên, cho đến nay NOXH vẫn chưa phát huy hết được tầm quan trọng, chưa đáp ứng được nhu cầu của xã hội.

Đi ô tô bốc thăm mua NOXH

Theo quy định, người đủ điều kiện mua NOXH phải có thu nhập ở mức không phải nộp thuế thu nhập cá nhân thường xuyên, do mức thu nhập thấp dưới 9 triệu đồng trên tháng. Với mức thu nhập được khống chế như vậy, rất khó để mua, thuê NOXH. Theo tính toán, giả sử tổng thu nhập của hai vợ chồng khoảng 18 triệu đồng/tháng, sau khi chi tiêu cho gia đình sẽ không còn lại bao nhiêu và nếu mua NOXH sẽ phải rất vất vả để trả được khoản tiền vay trong vòng 10 năm (không phải trả lãi).

Hiện nay, đối tượng mua NOXH chủ yếu thuộc ba nhóm: Gia đình chính sách, người lao động tại khu công nghiệp và người thu nhập thấp tại các thành phố lớn. Tuy nhiên, nếu như nhóm đầu tiên và thứ hai, các tiêu chí khá rõ ràng, việc xác định nhóm người mua thứ ba lại gây nhiều tranh cãi bởi đây là nhóm có nhu cầu đông đảo nhất. Việc phải có hàng chục loại giấy tờ xác nhận khiến nhiều người thu nhập thấp thực sự không thể đủ điều kiện mua NOXH. Trong khi đó, nhiều người không thuộc nhóm thu nhập thấp hoặc đã có nhà vẫn có suất. Những người có nhu cầu thực gần như không thể mua trực tiếp từ chủ đầu tư, họ chỉ có thể mua lại bằng hình thức ủy quyền, thừa kế để né luật, đương nhiên với giá chênh lệch từ 300-400 triệu đồng.

Sáng 20-5, theo ghi nhận của PV Báo CCB Việt Nam, hàng nghìn người tập trung tại Nhà thi đấu quận Cầu Giấy, T.P Hà Nội, nơi tổ chức bốc thăm suất mua căn hộ tại dự án NOXH NHS Trung Văn (quận Nam Từ Liêm). Dù 10 giờ sáng buổi bốc thăm mới bắt đầu nhưng từ sáng sớm, khoảng 1.500 người đã có mặt, xếp hàng bên ngoài nhà thi đấu để bốc thăm 150 suất NOXH tại dự án này. Nhiều người đi ô tô đến bốc thăm. Ô tô xếp hàng dài khoảng 500m hai bên đường Trần Quý Kiên, đoạn qua cổng Nhà thi đấu quận Cầu Giấy.

Để việc bốc thăm thuận lợi, chủ đầu tư dự án bố trí 19 bàn và luôn có lực lượng chức năng giám sát. Mỗi nhóm bốc thăm chia làm 10 người lần lượt di chuyển vào phòng riêng, sau đó mở phong bì trong hòm phiếu để biết trúng hay trượt. Mỗi người chỉ được bốc thăm một lần. “Sáng nay tôi có đi qua Nhà thi đấu Cầu Giấy và thấy xếp hàng cả ở trong sân và ngoài đường rất đông, xe đỗ la liệt. Đáng nói là trong số đó có rất nhiều ô tô. Có lẽ là nhiều người thu nhập thấp phải mượn hoặc đi nhờ ô tô để đi bốc thăm NOXH chăng? Người có thu nhập thấp muốn mua nhà thì không được, người có điều kiện lại mua được nhà. Có quá nhiều bất cập trong vấn đề này” - chị Thúy, trú tại quận Cầu Giấy cho biết.

Đánh giá về hiện tượng nhiều người lái ô tô đi bốc thăm mua NOXH ở khu đất dự án NHS Trung Văn, ông Nguyễn Hữu Đường, Chủ tịch Tập đoàn Hòa Bình, giải thích: “Dự án NOXH NHS Trung Văn là do đây là khu đất đẹp, nhà ở có giá trị lớn, từ 35-45 triệu đồng/m2. Chính vì vậy, nếu người dân bốc trúng mà mua được một căn hộ thì lập tức có lãi 100% nên nhiều người đi ô tô vào đó bốc thăm lắm”.

Đại biểu Quốc hội đề nghị làm rõ “ai đang ở nhà xã hội”

Sáng 27-5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự kiến Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2024. Đại biểu Lê Thanh Hoàn (chuyên trách Ủy ban Pháp luật) tán thành việc đưa chuyên đề về thị trường bất động sản, NOXH vào chương trình giám sát tối cao của Quốc hội. Nguyên nhân là kế hoạch xây NOXH chưa tốt; chỗ ở cho người dân, đặc biệt là người thụ hưởng chính sách còn khoảng cách rất xa với mục tiêu và nhu cầu đề ra. “Có nơi xây NOXH nhưng không có người đăng ký mua, trong khi nhiều nơi thì lại quá đông. Cách xác định trường hợp người mua NOXH cũng còn dư luận khác nhau", ông Hoàn nói.

Đại biểu Hoàn cho rằng để phát triển NOXH đáp ứng nhu cầu cần định hình rõ cơ chế chính sách, hỗ trợ đến đúng nhóm thụ hưởng, hạn chế thấp nhất việc trục lợi từ chính sách NOXH. Nội dung giám sát của Quốc hội cần tập trung trả lời các câu hỏi: Ai đang sinh sống trong NOXH? Tổ chức nào cung cấp NOXH? Thực trạng quản lý, sử dụng NOXH thời gian qua như thế nào? Mục tiêu, ý nghĩa của chính sách đạt kết quả ra sao?

Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (Phó đoàn Đại biểu Vĩnh Phúc) cũng cho rằng việc phát triển NOXH đang gặp khó, đòi hỏi tháo gỡ nhiều cơ chế, chính sách. "Thị trường bất động sản đang gặp nhiều khó khăn và đóng băng trong mấy năm qua nên việc Quốc hội giám sát tối cao để nắm tình hình thực tế, đề ra giải pháp tháo gỡ là rất cần thiết", ông Mạnh nói.

Còn theo GS. Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường: Cần cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm các thủ tục để triển khai dự án NOXH phải được thực hiện nhanh hơn dự án thương mại thông thường như vậy mới thu hút được các nhà đầu tư. “Chỉ cần các điểm chốt về thủ tục liên quan đến ưu đãi của Nhà nước, các nội dung khác vận hành theo cơ chế thị trường. Về ưu đãi thuế, cần thảo luận với Bộ Tài chính để miễn thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp cho khu vực đầu tư phát triển NOXH. Bên cạnh đó, bổ sung quy định về chất lượng và quản lý chất lượng NOXH, quy định về chính sách ưu đãi đi kèm với chất lượng công trình” - GS. Đặng Hùng Võ nêu ý kiến.

Võ Hóa