Tham nhũng đấy!

Không phải chỉ các công trình giao thông nhỏ lẻ ở các miền quê hẻo lánh, ngay đến những công trình lớn, có tầm thế kỷ cũng liên tiếp xẩy ra sự cố. Như thủy điện Sông Tranh, vỡ đập thủy điện Đakrông, Quảng Trị. Rồi vỡ đập thủy điện Đăk Mek, Tây Nguyên. Có trận vỡ đập kinh hoàng lại không phải sự cố gì to tát, mà chỉ là chiếc xe ben chở đá va vào thân đập. Thế mà cả con đập đổ nhào. So với cả công trình thế kỷ đồ sộ ngút ngát, chiếc xe Ben chỉ là con muỗi mắt. Thế mà chỉ một cú va chạm của “con muỗi mắt”, cả công trình kỳ vĩ vỡ vụn như cám. Phía bên trong ruột bê tông vỡ toác chỉ loi thoi vài cọng sắt “gầy nhom”. Có chỗ còn chẳng thấy một thỏi sắt nào, giữa thân đập được chèn một ít đá tròn, số còn lại là đất cát. Ở cây cầu dân sinh này cũng vậy thôi. Hai công trình khác nhau. Tầm vóc khác nhau, thời gian và địa điểm cũng khác nhau mà sao giống nhau đến vậy, gợi ta nhớ đến những công trình bị rút ruột, những cột bê tông bị tráo lõi thép bằng cọc tre như truyền hình đã từng đưa. Nhiều cung đường vừa bàn giao đã hỏng, nhiều khu nhà chưa ở đã xuống cấp nghiêm trọng. Ở công trình Thủy điện Đăk Mek, may mà bác lái xe Ben, bằng một cú va quệt diệu kỳ, đã chứng minh cho toàn thiên hạ thấy rằng, cái công trình kỳ vĩ ấy chỉ là một trò chơi trẻ con, một lâu đài bằng cát. Nếu không có sự cố “may mắn” ấy, vào đầu năm 2013, khi nhà máy đi vào hoạt động, đập vỡ… Chẳng có gì khủng khiếp bằng sự tàn phá của nước, với hàng triệu triệu mét khối đổ xuống thì tài sản và số phận của hàng ngàn người dân sẽ bay đến đâu? Không thể hình dung được hậu quả thảm khốc của nó. Điển hình như cây cầu Chu Va 6 sập, bao nhiêu mạng người vô tội và bất hạnh!
Còn bao nhiêu những cây cầu “Chu Va 6” trên đất nước đau thương này? Ở các nước văn minh, một vụ sập cầu như thế này, những người chịu trách nhiệm ngay lập tức bị cách chức hoặc phải xin từ chức. Ở ta thì cùng lắm cũng chỉ rút kinh nghiệm. Rồi đâu vẫn vào đấy. Những vụ việc đau lòng vẫn tiếp tục xảy ra. Vụ sau lại lớn hơn vụ trước. Nghĩ mà vừa đau lòng vừa lo lắng.
Vậy nguyên nhân của mọi nguyên nhân là gì?
Tôi lại chợt nhớ đến anh bạn thân của tôi. Một CCB từng vào sinh ra tử. Anh bảo tôi: “Tham nhũng đấy”. Ngẫm mà thấy đúng thật. Tất cả mọi tệ nạn đều từ tham nhũng mà ra. Tham nhũng là nói một cách văn hoa. Nói trắng phớ là ăn cắp. Lớn ăn cắp lớn. Bé ăn cắp bé. Quan lớn đã không nghiêm thì quan bé làm sao tử tế được. Có cậu còn trắng trợn bảo tôi: Các bác đừng có nhặng xị cuội. Nó rút ruột công trình nhưng công trình không đổ được đâu. Nó tính kỹ hết rồi. Nếu công trình phải cần mười tấn thép thì nó tăng lên hai mươi tấn, như Dương Chí Dũng tăng thêm hàng chục triệu đô so với giá thật của cái ụ nổi, rồi rút tiền chênh lệch ra để hoàn lại vốn mà nó đã chạy quyền, chạy chức, chạy dự án. Nhưng thói đời, hổ đã vồ được con lợn thì mèo cũng vơ ngay con cá. Thằng chủ thầu đã rút ruột công trình thì thằng quản đốc cũng rút được. Rồi thằng công nhân cuối cùng thực thi cũng lại rút nữa chứ. Nó tha à? Rốt cuộc, công trình không bảo đảm chất lượng và hậu quả đau lòng liên tiếp xảy ra như báo chí đã nêu.
Muốn khắc phục được ư? Chỉ có bằng cách giám sát chặt chẽ. Và phải giám sát độc lập. Làng tôi xây mỗi cái cống con cũng thất thoát. Mà chưa được một năm, cống đã hỏng. Ông xã trúng thầu. Ông xã lại giám sát. Thế thì tránh sao được nạn trộm cắp. Bởi thế. khi làm con đường lớn của làng, cánh CCB chúng tôi tình nguyện làm giám sát viên. Mà làm không lương. Cũng chẳng vất vả gì. Cũng không cần phải có trình độ cao siêu. Mỗi người trực một hôm. Phân công cụ thể như thế. Rất nhàn. Chúng tôi không quan tâm số tiền đầu tư bao nhiêu, chi vào những khoản gì? Đấy là việc của các anh, chúng tôi không hỏi, cũng không tò mò. Chúng tôi chỉ nắm mỗi cái thiết kế. Đường dài bao nhiêu? Bê tông đổ dày bao nhiêu? Có mấy cái cống? Sắt loại gì? Phi bao nhiêu? Xi măng mark gì? Bao nhiêu tấn? Chúng tôi chỉ làm mỗi việc đếm rồi ghi lại. Rồi xem người ta làm có đúng như người ta nói không. Cứ như đi chơi. Thế mà đâu vào đấy. Dân hỉ hả. Con đường mấy chục năm vẫn chắc khừ, búa đập cũng không vỡ!
Chống tham nhũng xem ra chả khó. Chỉ có điều mình có muốn làm thật hay không? Còn nếu muốn làm thật thì cứ giao cho dân. Dân sẽ làm được ngay. Cán bộ ai thế nào, dân cũng biết hết. "Đừng tưởng dân không hiểu gì. Nhầm đấy!".
TRầN ĐĂNG KHOA
(Chủ tịch Hội CCB Đài Tiếng nói Việt Nam)