Phòng, chống hạn hán và xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long: Ứng phó chủ động, quyết liệt
Nhiều hộ dân tỉnh Cà Mau thiếu nước ngọt sinh hoạt nghiêm trọng, khiến cho cuộc sống gặp nhiều khó khăn.
Hiện nay, tình hình hạn hán và xâm nhập mặn ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang diễn biến phức tạp. Nước mặn đã đi sâu vào các kênh rạch khiến nhiều địa phương đã xuất hiện tình trạng thiếu nước ngọt sinh hoạt. Các tỉnh trong khu vực ĐBSCL đang triển khai nhiều biện pháp phòng chống hạn, mặn.
Từ đầu năm đến nay, khu vực Nam bộ xảy ra nhiều đợt nắng nóng kéo dài, trong đó, nhiều địa phương vùng ĐBSCL đã và đang đối diện với tình trạng hạn hán và xâm nhập mặn. Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, trong tháng 3 xâm nhập mặn đạt đỉnh vào các kỳ 10-13/3 và 24-26/3 với ranh mặn 4‰, có thể vào sâu 50-60km.
Ông Ngô Minh Long - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Hậu Giang, Phó trưởng Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn (PCTT&TKCN) tỉnh Hậu Giang cho biết: “Những ngày qua, mặn đã xâm nhập vào nhiều địa phương ở huyện Long Mỹ và T.P Vị Thanh với nồng độ cao, có thời điểm nồng độ mặn đo được tại nhiều điểm ở mức từ 3‰ – 9,5‰. Mực nước trên các kênh, rạch và nội đồng xuống nhanh đến ngày 20-3 và ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ từ 0,15m – 0,30m. Hiện tại, nguồn nước trên sông Hậu chảy vào tỉnh giữa tháng 3 đang thiếu hụt từ 8,5%-15,5% so với cùng thời kỳ của sáu năm gần đây”.
Uỷ ban nhân dân (UBND) tỉnh Hậu Giang đã yêu cầu chính quyền các cấp tập trung toàn bộ các nguồn lực, chỉ đạo các đoàn thể tuyên truyền vận động người dân tích cực phòng, chống hạn và xâm nhập mặn; rà soát, kiểm tra hệ thống đê bao, cống bọng, các trạm bơm… để có kế hoạch nâng cấp, sửa chữa nhằm trữ nước ngọt trên đồng, ngăn nước mặn xâm nhập lên đồng, bảo vệ tốt cho lúa Đông xuân 2023 – 2024 và Hè thu 2024…
Là địa phương thường xuyên chịu ảnh hưởng của hạn hán và xâm nhập mặn, mấy năm qua, gia đình ông Trần Hữu An, ở ấp Thạnh An, xã Hỏa Tiến, T.P Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang luôn chủ động các giải pháp để phòng tránh. Diện tích gần 1ha trồng lúa của gia đình ông đã chuyển sang trồng khóm (dứa) để tránh hạn, mặn. Ông An cho biết: “Năm nào cũng có mặn xâm nhập nên mình chủ động chuyển đổi để đỡ bị thiệt hại. Nước mặn gây nhiều thiệt hại, làm quéo lá, thậm chí chết cây, nên tôi và bà con trong vùng thường trữ nước ngọt lại để tưới cho cây trồng”.
Theo Sở NN&PTNT tỉnh Sóc Trăng, diện tích lúa Đông – Xuân muộn của tỉnh hơn 41.000ha, trong đó diện tích lúa trong kế hoạch hơn 31.000ha, ngoài kế hoạch hơn 9.400ha, cao hơn 34% so cùng kỳ năm trước. Trà lúa giai đoạn mạ hơn 268ha, đẻ nhánh 13.860ha, đòng 16.798ha và trổ, chín là 10.424ha. Dự kiến lúa sẽ tập trung thu hoạch vào ngày 10 đến 20-4 và kết thúc tháng 5-2024. Hiện tại, do mặn diễn biến gay gắt và đang ở mức cao, ngành Nông nghiệp đã tăng cường tuyên truyền để ứng phó hạn, mặn; cập nhật thông tin nguồn nước thường xuyên đến hộ dân và vận hành đóng, mở cống ngăn mặn, trữ ngọt kịp thời… Các ngành chuyên môn và địa phương đã chủ động, sáng tạo trong công tác ứng phó hạn, mặn bằng cách tạo các nhóm Facebook, Zalo để thông tin về diễn biến mặn thường xuyên, liên tục đến nông dân.
Hạn mặn không chỉ ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, nhiều hộ dân ven biển hiện nay cũng đã xuất hiện tình trạng thiếu nước ngọt sinh hoạt. Tại tỉnh Cà Mau đến thời điểm hiện tại có hơn 3.700 hộ dân thiếu nước sinh hoạt. Cách Huyện U Minh, Trần Văn Thời, Phú Tân là những địa phương có nhiều hộ dân thiếu nước nhất. Tại huyện Trần Văn Thời 537 hộ, với gần 2.200 nhân khẩu bị thiếu nước sinh hoạt do ảnh hưởng hạn hán, xâm nhập mặn.
Ông Trần Văn Đến, xã Trần Hợi, huyện Trần Văn Thời cho biết: Để tiết kiệm tiền nước, gia đình ông phải kết hợp giữa sử dụng nước ngọt với nước mặn cho các hoạt động không thiết yếu. Dù đã tiết kiệm nhưng từ đầu mùa khô đến nay, gia đình ông đã phải trả đến hơn 2,5 triệu đồng tiền mua nước ngọt. Đường ống nước cấp vào đến tận nhà ông nhưng đã 3 tháng nay không có giọt nước nào.
Thực hiện Công điện số 19/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, các tỉnh trong khu vực ĐBSCL hiện đang quyết liệt triển khai các biện pháp phòng chống hạn mặn. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL, nhất là các tỉnh Bến Tre, Tiền Giang, Hậu Giang, Sóc Trăng và Trà Vinh phải chủ động bố trí nguồn lực của địa phương, huy động lực lượng, phương tiện tại chỗ, triển khai ngay các biện pháp cần thiết phù hợp với tình hình cụ thể tại địa phương nhằm bảo đảm nguồn nước ngọt phục vụ sản xuất và sinh hoạt của người dân.
Tỉnh Hậu Giang đã ban hành nhiều văn bản về công tác phòng chống hạn, mặn để thực hiện Công điện số 19/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Ông Trần Thanh Toàn - Chi Cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh Hậu Giang cho biết: “Ngành chức năng đã phối hợp với đơn vị quản lý khai thác công trình thủy lợi cấp tỉnh, huyện để vận hành, quản lý khai thác phù hợp để đảm bảo là nước mặn không lên đồng ảnh hưởng đến sản xuất và sinh hoạt của người dân. Qua kiểm tra thực tế tới giờ thì các hệ thống công trình thủy lợi của tỉnh đang phục vụ tốt sản xuất cũng như sinh hoạt của người dân”.
Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau, ông Phan Hoàng Vũ cho biết: “Sở NN&PTNT Cà Mau đã chỉ đạo các đơn vị liên quan khẩn trương nâng cấp hệ thống cấp nước sạch nông thôn; sửa chữa, khoan mới các giếng khoan quy mô gia đình và các điểm cấp nước tập trung; hỗ trợ bồn chứa nước cho người dân… hạn chế thấp nhất tình trạng người dân bị thiếu nước sạch sinh hoạt trong mùa khô năm nay. Sở cũng kiến nghị UBND tỉnh bố trí hơn 39 tỷ đồng để đảm bảo thực hiện các giải pháp nhằm hỗ trợ kịp người dân thiếu và không chủ động nước sinh hoạt trên địa bàn”.
Theo PGS,TS. Lê Anh Tuấn - nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu (Trường Đại học Cần Thơ): Người dân ở các tỉnh chịu tác động của hạn mặn như Trà Vinh, Sóc Trăng, Hậu Giang, Cà Mau, Kiên Giang… đã chủ động hơn rất nhiều trong việc sống chung với hạn mặn, luôn theo dõi các thông tin thời tiết, khí tượng thủy văn. Từ đó đã chủ động tích trữ nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất. Tuy nhiên, lượng nước trữ trong từng hộ dân còn hạn chế và khó đáp ứng đủ nhu cầu; đặc biệt trong những năm hạn mặn gay gắt như năm nay mà chủ yếu tập trung cho sinh hoạt và chăn nuôi.
Phương Nghi