Phía sau bạo lực tại miền đông Ukraina

Trong khi đó tại Sloviansk, giao tranh ác liệt nhất giữa quân chính phủ Kiev và các thành phân biểu tình thân Nga đã diễn ra trong suốt mấy ngày qua. Binh lính chính phủ Ukraina đã sử dụng máy bay trực thăng và xe tăng đang mở các đợt tấn công dữ dội nhằm vào các cơ sở do người biểu tình chiếm đóng.

Trước tình thế này, Nga đang tìm mọi cách để giảm thiểu bạo lực, nhằm bảo vệ người dân nói tiếng Nga ở các tỉnh miền đông Ukraina. Ngày 2-5, Nga đã yêu cầu triệu tập cuộc họp bất thường của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc để bàn về tình hình bạo lực tại Ukraina.

Trong cuộc điện đàm ngày 3-5 với đồng nhiệm Mỹ, John Kery, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov yêu cầu Washington thuyết phục Kiev chấm dứt các chiến dịch quân sự, tránh để Ukraina lâm vào một “cuộc chiến huynh đệ tương tàn”.

Theo Moskva, tất cả các chiến dịch đang do Kiev tiến hành đều đã được chính quyền Ukraina thảo luận trước với Washington, thậm chí là đều do Mỹ giật dây.

Ngoại trưởng Lavrov trong cuộc điện đàm với ông John Kerry đã thẳng thắn yêu cầu Mỹ dùng tất cả ảnh hưởng của Washington đối với chính quyền Kiev đề thuyết phục Ukraina chấm dứt ngay lập tức các chiến dịch quân sự ở các vùng miền đông nam nước này.

Moskva tỏ thái độ bất bình trước việc Kiev được các nước phương Tây ủng hộ. Nga tố cáo quốc tế đồng lõa với những tội ác đang do các nhóm dân tộc chủ nghĩa cực đoan tiến hành tại thành phố cảng Odessa.

Bằng chứng cho thấy sự xúi giục của Mỹ với các hoạt động bạo lực của chính quyền Kiev hiện nay đã được tờ báo Đức Bild chỉ rõ. Trong số báo ra ngày 4-5, Bild cho biết hàng chục nhân viên của Cục Điều tra Liên bang (FBI) và Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đang hoạt động ở Ukraina. Theo tờ báo, các chuyên gia hỗ trợ Kiev trong việc hình thành các cơ cấu an ninh và tư vấn về việc tiến hành chiến dịch đặc biệt ở khu vực phía đông Ukraina.

Theo các nguồn tin riêng của Bild, người Mỹ ở Ukraina không trực tiếp tham gia vào các cuộc đụng độ với lực lượng dân quân tự vệ - lĩnh vực hoạt động của họ được giới hạn ở Kiev. Ngoài ra, FBI còn giúp đỡ chính quyền Kiev đấu tranh chống tội phạm có tổ chức; các điều tra viên và các nhà phân tích của các cơ quan tình báo chuyên về tội phạm tài chính thì giúp tìm tài sản của Tổng thống bị lật đổ Viktor Yanukovych.

Trong khi Nga tìm mọi cách để giảm căng thẳng tại Ukraina thì Mỹ lại đang muốn đổ dầu vào lửa. Washington đang muốn gì? Tổng thống Mỹ Obama đang lôi kéo Nga vào một cuộc chiến tranh đẫm máu. Đó là ý kiến của nhà báo - chuyên gia phân tích người Mỹ Mike Whitney. Trong một bài viết đang trên trang Veracity Voice ngày 4-5, nhà báo này cho rằng Mỹ có ý định phớt lờ mọi nỗ lực của Nga nhằm giải quyết cuộc xung đột ở Ukraina, đồng thời đang lôi kéo Moskva vào những cuộc khiêu khích liên miên và chiến tranh bằng những hành động của mình.

Nhà báo Mike Whitney tin rằng những hành động của Barack Obama ở Ukraina dẫn đến việc thành lập một "nhà nước phát xít" và "lôi kéo Nga vào một cuộc chiến tranh đẫm máu". Theo ông, bất chấp mọi lời kêu gọi của Moskva về việc cần xem xét lại và đánh giá một cách đúng đắn về "việc sử dụng không quân để tấn công các khu có dân thường sinh sống”, cũng như về tình hình chung ở Ukraina, Washington vẫn tiếp tục chính sách của mình.

Liệu Nga có sập bẫy của Mỹ? Philippe Migault, Giám đốc nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược Pháp (IRIS) cho biết cần phải nhìn nhận vấn đề từ góc độ lợi ích của Nga. Liệu một cuộc xâm lược Ukraina có lợi cho Nga hay không?

Ông Migault nhận định: “Miền đông Ukraina đang trên đà cao chạy xa bay, và nước này khó có thể khôi phục được sự thống nhất trong những tuần và tháng tới đây. Như vậy là Nga có cần phải can thiệp quân sự hay không, trong khi mà trong thực tế miền đông Ukraina đã hoàn toàn vượt khỏi tầm kiểm soát của Kiev? Tôi tin chắc là không cần”.

Vẫn theo chuyên gia này, trên bình diện ngoại giao cũng vậy, nếu Nga can thiệp quân sự vào Ukraina, điều đó sẽ hoàn toàn phản tác dụng vì có nghĩa là họ từ bỏ chủ thuyết không can thiệp vào công việc nội bộ của một quốc gia.

Dĩ nhiên, học thuyết quốc phòng Nga cũng có dự trù khả năng can thiệp quân sự để cứu kiều dân Nga bị đe dọa tại các lân bang, thế nhưng trên bình diện ngoại giao, nếu tấn công Ukraina, Nga sẽ cho thấy rõ ràng là họ từ bỏ chủ thuyết không can thiệp vào công việc nội bộ của một nước khác.

Điều này sẽ tạo tiền đề cho Mỹ và phương Tây thẳng thắn đáp trả Nga một cách mạnh tay hơn. Đây không phải là kịch bản mà Moskva trông đợi.