Y sĩ Ninh Công Khánh, Đồn Biên phòng Hải Vân, chăm sóc sức khỏe cho người dân làng biển Kim Liên quận Liên Chiểu, T.P Đà Nẵng.
Kết hợp quân - dân y là một đặc thù của Y tế Việt Nam, thể hiện rõ tính ưu việt của chế độ, tình đoàn kết quân - dân trong việc chăm sóc sức khỏe bộ đội và nhân dân. Mô hình này đã và đang khẳng định vai trò trong thực tiễn, nhất là ở khu vực trọng điểm về quốc phòng - an ninh, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.
Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Quốc phòng và Bộ Y tế, hệ thống Ban quân dân y các cấp được thành lập (cấp xã chỉ thành lập ở khu vực trọng điểm quốc phòng - an ninh và xã biên giới). Mặc dù là tổ chức kiêm nhiệm, nhưng Ban quân dân y đã làm tốt chức năng tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương và đơn vị Quân đội về công tác này; đồng thời, trực tiếp tổ chức thực hiện có hiệu quả các mục tiêu của Chương trình kết hợp quân - dân y trên địa bàn. Các nội dung hoạt động kết hợp quân - dân y được triển khai ngày càng sâu rộng, sát thực tiễn, đem lại hiệu quả tích cực trong chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân, bộ đội và xây dựng tiềm lực y tế quốc phòng tại các địa phương.
Thiếu tướng Nguyễn Xuân Kiên - Cục trưởng Cục Quân y cho biết: Hiện nay cả nước có 10 bệnh viện, 5 trung tâm y tế, 33 bệnh xá, 138 phòng khám và 835 trạm y tế quân dân y kết hợp. Các đơn vị quân dân y không chỉ khám, chữa bệnh cho nhân dân mà còn tích cực tham gia các chương trình y tế quốc gia (tiêm chủng mở rộng, phòng, chống: sốt rét, lao, suy dinh dưỡng trẻ em, sức khỏe sinh sản...); tuyên truyền, vận động nhân dân xây dựng “Làng văn hóa sức khỏe”, nếp sống vệ sinh khoa học, bài trừ hủ tục, tuyên truyền phòng, chống HIV/AIDS, dân số - kế hoạch hóa gia đình... Qua đó khẳng định vai trò trong củng cố tuyến y tế cơ sở và chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân, góp phần giảm sự quá tải về lưu lượng bệnh nhân ở các bệnh viện dân sự. Trong đó, nhiều mô hình quân - dân y hoạt động tích cực, hiệu quả cao.
Tiêu biểu là Bệnh xá quân dân y kết hợp Mo Rai, xã Mo Rai, huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum, thuộc Đoàn kinh tế quốc phòng 78, Binh đoàn 15. Bệnh xá đóng vai trò chủ đạo trong việc chăm sóc sức khỏe cho cán bộ, công nhân, người lao động và nhân dân địa phương. Chỉ trong năm 2018, Bệnh xá khám sức khỏe cho 5.863 lượt người, cấp cứu 40 bệnh nhân, hầu hết là đồng bào dân tộc thiểu số. Ngoài việc thăm khám, chữa bệnh, Bệnh xá còn tuyên truyền phòng chống dịch bệnh, chăm sóc sức khỏe, dân số kế hoạch hóa gia đình. Cùng với đó là Phòng khám quân dân y Biên phòng do lực lượng Quân y Bộ đội Biên phòng trên các tuyến biên giới Việt Nam - Lào, Việt Nam - Campuchia tổ chức, hoạt động thường xuyên, có hiệu quả; thực hiện tốt công tác vệ sinh phòng, chống dịch bệnh qua biên giới; phòng chống dịch bệnh sốt rét khu vực tiểu vùng sông Mê-Kông; chú trọng làm tốt công tác khám, chữa bệnh miễn phí cho nhân dân khu vực biên giới của hai nước bạn Lào, Campuchia; trong đó có 2 phòng khám quân dân y là: Phòng khám quân dân y Thọm Pẹ, thuộc huyện Lạc Sao, tỉnh Bolykhamsay, CHDCND Lào, do Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng Hà Tĩnh đầu tư xây dựng, đưa vào hoạt động từ năm 2007, trung bình Phòng khám, khám chữa bệnh từ 3.000 đến 3.200 lượt người/năm là dân nước bạn, cấp thuốc miễn phí hàng chục triệu đồng. Cũng trên nước bạn Lào còn có Phòng khám quân dân y Phon Thoong, thuộc huyện Phon Thoong, tỉnh Phongsaly thành lập năm 2015, do Bộ Y tế và Cục Quân y phối hợp đầu tư. Tuy mới hoạt động nhưng mỗi năm đã khám, chữa bệnh cho hơn 1.000 lượt người dân của bạn, cấp thuốc trị giá hàng chục triệu đồng, tích cực thực hiện truyền thông sức khỏe cho nhân dân trong khu vực.
Trung tâm y tế quân dân y Côn Đảo - đây là mô hình trung tâm y tế quân dân y sớm nhất trên tuyến biển, đảo, bắt đầu hoạt động năm 1995. Trung tâm là mô hình phối hợp hoạt động hiệu quả giữa Trung tâm Y tế huyện với lực lượng quân y thuộc Ban CHQS huyện Côn Đảo. Trung tâm thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, cùng tham gia khám, chữa bệnh cho nhân dân và bộ đội. Năm 2018, Trung tâm khám và chữa bệnh cho hơn 5.000 lượt người dân, thu dung điều trị hơn 1.500 bệnh nhân, cấp cứu trên 300 bệnh nhân, phẫu thuật 200 bệnh nhân; trong đó có nhiều bệnh rất nặng nhưng không phải chuyển vào đất liền... Mô hình kết hợp quân - dân y còn đáp ứng các tình huống đột xuất về phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm; tham gia khắc phục hậu quả về mặt y tế do thiên tai, thảm họa...
Hoạt động của mô hình kết hợp quân - dân y tạo sự đoàn kết gắn bó, phối hợp chặt chẽ giữa Quân đội với Ngành Y tế, giữa quân y với dân y, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân, bộ đội ở tuyến y tế cơ sở. Đồng thời thực hiện những chủ trương, chính sách ưu việt của Đảng, nhà nước đối với đồng bào các dân tộc thiểu số, cư dân, ngư dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao, biên giới, hải đảo.
Duy Phong