Người con anh hùng của quê hương Đức Thọ (16/08/2011)

Thần đồng Đông Dương

Vào những thập kỷ 30 – 40 của thế kỷ 20, giới trí thức cả nước không ai không biết tiếng Lê Thiệu Huy, người con Hà Tĩnh được mệnh danh là thần đồng Đông Dương. Lê Thiệu Huy sinh ngày 06/03/1921 tại làng Lạc Thiện ( nay là xã Trung Lễ ), huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh, trong một gia đình và dòng họ trí thức yêu nước; Cha là giáo sư Lê Thước một nhà sư phạm nổi tiếng, một học giả uyên thâm; mẹ là bà Phan Thị Đích thuộc dòng họ Phan Đình Phùng.

10 tuổi, Lê Thiệu Huy theo cha ra Hà Nội và thi vào lớp Đệ Lục trường Trung học An – Be Xaro ( Albert Sarraut ), trường Trung học nổi tiếng nhất Đông Dương dành cho con Tây. Trường thi tuyển rất nghiêm ngặt nên học sinh Việt Nam không được mấy người lọt vào. Huy học rất giỏi, năm nào cũng đứng đầu lớp. Năm 16 tuổi anh đứng đầu tú tài I xếp loại rất giỏi ( mention tres bien ). 17 tuổi đậu bằng tú tài toàn phần ban toán xếp loại tuyệt hảo ( mention excellente ). Kỳ thi lần II năm đó anh thử sức thi tiếp bằng tú tài văn chương, anh đậu đầu xếp loại giỏi. Cũng trong năm đó anh là thủ khoa kỳ thi học sinh giỏi môn toán của học sinh Trung học phổ thông toàn nước Pháp và các xứ thuộc địa.

Năm 1942, toàn quyền Đông Dương mở trường Đại học Khoa học đào tạo cử nhân khoa học trong 3 năm ở Hà Nội. Lê Thiệu Huy là sinh viên xuất sắc, chỉ trong vòng 2 năm đã tốt nghiệp cả bằng Toán đại cương, Vật lý đại cương. Giáo sư Brachet, nhà Toán học gốc Do Thái dạy môn Toán ở trường này đã kinh ngạc thốt lên: “ Tôi chưa bao giờ thấy một sinh viên nào xuất chúng như Lê Thiệu Huy và có lẽ cũng ít kẻ tài ba như vậy “. Giáo sư Hoàng Xuân Hãn, dạy môn Cơ lý thuyết ở trường tự hào nhận xét: “ Tôi có hai người học trò đều quê ở Đức Thọ, một là Lê Văn Thiêm, hai là Lê Thiệu Huy học giỏi ít có trò nào sánh kịp”.

Không những nổi tiếng về học giỏi, Lê Thiệu Huy còn là người có hiểu biết sâu rộng về lịch sử dân tộc, về thơ ca yêu nước. Lê Thiệu Huy luôn gắn với huyền thoại của một Thần Đồng được nhiều người biết đến.

Người Tham mưu trưởng tài ba của Liên quân Việt – Lào

Tháng 3/1945 Nhật đảo chính Pháp, từ Hà Nội cử nhân khoa học Lê Thiệu Huy vào Huế học trường võ bị Thanh niên tiền tuyến do bộ trưởng Phan Anh mở với mục đích rèn luyện và trang bị thêm kiến thức quân sự chờ thời cơ đứng lên vũ trang khởi nghĩa cướp chính quyền.

Cách mạng tháng 8 bùng nổ, Huy cùng toàn thể thanh niên trường võ bị gia nhập vào hàng ngũ cách mạng, tham gia Tổng khởi nghĩa cướp chính quyền ở Huế. Chiến công đầu tiên của anh là ngày 30/08/1945 anh dẫn đầu một toán sinh viên bao vây và bắt gọn phái bộ thiếu tá Castena do chính phủ Đơ – gôn Pháp phái sang nhảy dù để liên lạc với những phần tử thân Pháp tái lập nền thống trị của Pháp ở Đông Dương. Ngày 4/9/1945 Lê Thiệu Huy được Chính phủ lâm thời trung ương triệu tập ra Hà Nội công tác ở Bộ Ngoại giao do anh rất giỏi về ngoại ngữ, và làm phái viên đặc trách liên lạc giữa chính phủ ta và phái đoàn Anh, Mỹ.

Trước tình hình Mỹ đồng ý để thực dân Pháp ( có quân Anh giúp ) chiếm lại Sài Gòn, mở rộng chiến tranh xâm lược ở Nam Bộ và Nam phần Trung bộ. Miền Bắc quân Tưởng Giới Thạch ồ ạt kéo vào giải giáp quân đội Nhật, quyết lật đổ chính quyền non trẻ của ta. Ở các biên khu Việt – Lào, số tàn quân Pháp chạy trốn ngày Nhật đảo chính 9/3/1945 được tiếp thêm lương thực,vũ khí ráo riết hoạt động. Lê Thiệu Huy cùng một số anh em bạn bè tâm huyết thảo một đề án táo bạo mang tên “ Đường 9 “ trình lên Hồ Chủ Tịch và quyền Bộ trưởng quốc phòng Võ Nguyên Giáp. Đề án Đường 9 với những nội dung cơ bản:

Quét sạch các cứ điểm của giặc Pháp tái thiết lập trên đường 9. Kiên quyết giữ vững con đường chiến lược từ Lào xuyên vào Trung bộ ( Đông Hà – Savannakhet ). Đẩy mạnh việc tổ chức liên quân Việt – Lào, tăng cường giúp đỡ chính phủ kháng chiến Phathet Lào. Liên hệ với các tổ chức Việt kiều ở Lào và Xiêm, giúp đỡ huấn luyện quân sự cho các thanh niên.

Cuối tháng 11/1945, đề án “ Đường 9” được Bộ quốc Phòng chuẩn y. Đích thân quyền Bộ trưởng kiêm Tổng tư lệnh quân đội nhân dân Việt Nam gặp và trực tiếp giao nhiệm vụ, cử Lê Thiệu Huy làm trưởng đoàn. Sau khi vào đến Huế, Huy và đồng đội được bổ sung ngay vào bộ tham mưu mặt trận Đường 9, Huy chính thức giữ cương vị Tham mưu trưởng Liên quân Việt – Lào cùng kề vai sát cánh chiến đấu với Bộ tư lênh Phathet Lào do Hoàng thân Xu-pha-nu-vông đứng đầu.

Người chỉ huy anh hùng, hy sinh vì nghĩa lớn

Ở mặt trận Đường 9, do tương quan lực lượng giữa ta và địch quá chênh lệch, phía ta lực lượng mỏng, phương tiện thô sơ, lương thực thiếu thốn lại chống lại quân Pháp với lực lượng hùng mạnh gấp trăm lần. Mặc dù vậy, dưới sự chỉ huy tài tình, thao lược của Lê Thiệu Huy, Liên quân Việt – Lào đã gây cho địch những tổn thất nặng nề. Sau khi chỉ huy Liên quân Việt – Lào chiến đấu đập tan cuộc hành binh táo bạo của quân Pháp, chiếm lại được Mường Phin ( Đường 9 ) Lê Thiệu Huy cùng Hoàng Thân Xu-pha-nu-vông lui quân về triển khai lực lượng chiến đấu bảo vệ Thakhet ( Trung Lào ). Ngày 21/3/1946 quân Pháp huy động lực lượng quyết chiếm lại Thakhet. Tham mưu trưởng Lê Thiệu Huy sát cánh cùng Hoàng Thân và Liên quân Việt – Lào chiến đấu kiên cường, dũng cảm nhưng do so sánh thấy lực lượng bất lợi, Liên quân Việt – Lào tạm rút quân sang Thái Lan để bảo toàn lực lượng. Lê Thiệu Huy cùng một số cán bộ, chiến sỹ tháp tùng Hoàng Thân Xu-pha-nu-vông đi thuyền vượt sông Mê Kong dưới sự oanh kích điên cuồng của Không quân và Pháo binh địch. Máy bay và lính bộ Pháp khi rượt đuổi đã bắn theo thuyền quân ta dữ dội. Trong giây phút nguy cấp, Lê Thiệu Huy đã lấy thân mình bảo vệ Hoàng Thân Xu-pha-nu-vông và ông đã hy sinh trong vòng tay thương tiếc của Hoàng Thân và những đồng đội Liên quân Việt – Lào.

Năm 1951, trong một bức thư gửi GS Lê Thước, thân sinh của Liệt sỹ Lê Thiệu Huy ( bức thư hiện còn được lưu giữ tại bảo tàng cách mạng Việt Nam ) Hoàng Thân Xu-pha-nu-vông đã bày tỏ niềm tiếc thương, xúc động và cảm phục về Liệt sỹ Lê Thiệu Huy: “ Anh Lê Thiệu Huy, người con yêu quý nhất của ngài mất đi, không những gia quyến mất đi một người con yêu dấu mà nước Việt Nam và nhân dân Lào mất đi một người chiến sỹ đầy tinh thần hy sinh vì công lý. Tinh thần hy sinh cao cả đó đã nhắc nhở cho thanh niên Lào, cho nhân dân Lào luôn luôn bền bỉ chiến đấu để diệt đế quốc xâm lăng và giành độc lập thực sự cho đất nước”.

Hy sinh khi cuộc đời mới 25 tuổi, khi tài năng bắt đầu nở rộ, sức cống hiến dồi dào, Liệt sỹ Lê Thiệu Huy đã để lại cho mọi người niềm tiếc thương về một người chỉ huy gan dạ, hy sinh vì nghĩa vụ quốc tế cao cả. Thật tự hào cho quê hương Đức Thọ - Hà Tĩnh đã sinh ra một người con anh hùng. Đảng và Nhà nước Việt Nam đã ghi nhận sự cống hiến của ông và phong tặng ông danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân, đây không chỉ là vinh dự cho gia đình và dòng tộc mà là niềm tự hào của nhân dân Hà Tĩnh, của tuổi trẻ quê hương Núi Hồng, sông La. Chắc chắn việc đón nhận danh hiệu cao quý của ông ở quê hương Đức Thọ - Hà Tĩnh sẽ xứng đáng với tầm vóc và sự hy sinh cao cả của ông.

Lê Anh Thi ( Bài có sử dụng tư liệu của nhà nghiên cứu văn học Lê Trần Sửu )