Ngoại giao phòng ngừa tranh chấp ở biển Đông (20/07/2011)

Diễn đàn khu vực ASEAN lần thứ 18, bao gồm nhiều chủ đề trải rộng trên nhiều lĩnh vực an ninh, song chắc chắn các tranh chấp chủ quyền trên biển Đông giữa một số Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) đưa ra tuần tới có thể kêu gọi áp dụng biện pháp ngoại giao phòng ngừa để ngăn chặn leo thang các tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc ở biển Đông. Quốc gia thành viên ASEAN và Trung Quốc vẫn là điểm nóng thu hút nhiều sự chú ý nhất. Ngoại trưởng các nước ASEAN cũng như Nhật Bản, Trung Quốc, Nga, Hàn Quốc, Mỹ… gặp nhau tại Ba-li để thảo luận về các vấn đề an ninh ở châu Á. ARF ngoài 10 nước ASEAN còn có 10 đối tác đối thoại của ASEAN (Ô-xtrây-li-a, Ca-na-đa, Trung Quốc, EU, Ấn Độ, Nhật Bản, Niu Di-lân, Nga, Hàn Quốc và Mỹ), một thành viên quan sát (Pa-pua Niu Ghi-nê), cũng như Băng-la-đét, Đông Ti-mo, Mông Cổ, Triều Tiên, Pa-ki-xtan và Xri-lan-ca. Tuyên bố của chủ tịch ARF dự kiến sẽ đưa ra ngày 23-7 nhấn mạnh, ARF nên đóng một vai trò quan trọng trong ổn định khu vực, trong một nỗ lực nhằm mở rộng vai trò của diễn đàn. Tuyên bố cũng có thể kêu gọi sự tập trung vào ngoại giao phòng ngừa, góp phần giúp các quốc gia cân nhắc những bước đi để tránh tranh chấp.

Liên quan tới vấn đề tranh chấp, tuyên bố đề cập cụ thể tới Trung Quốc khi nói rằng, một môi trường hòa bình, hữu nghị và hòa hợp là điều cần thiết giữa Trung Quốc và ASEAN. Tuyên bố cũng sẽ kêu gọi việc theo đuổi hòa bình và ổn định khu vực, phát triển kinh tế và thịnh vượng. ARF nhằm mục tiêu công khai đề cập tới các vấn đề an ninh hiện nay của khu vực, những biện pháp thúc đẩy, phát triển hợp tác để duy trì hòa bình và an ninh trong khu vực. ASEAN sẽ bàn tới diễn biến căng thẳng đang gia tăng ở biển Đông - vùng biển giàu tài nguyên với các tuyên bố chủ quyền chồng lấn giữa Trung Quốc và một số nước Đông Nam Á - khi nhóm này cùng thảo luận với lãnh đạo các nước khác về những vấn đề an ninh và sẽ cung cấp diễn đàn, nơi các vấn đề về biển Đông có thể được thảo luận cởi mở và thẳng thắn. Tuyên bố của chủ tịch ARF sẽ đưa ra nhấn mạnh, ARF nên đóng một vai trò quan trọng trong ổn định khu vực, trong một nỗ lực nhằm mở rộng vai trò của diễn đàn. Tuyên bố cũng có thể kêu gọi sự tập trung vào ngoại giao phòng ngừa, góp phần giúp các quốc gia cân nhắc những bước đi để tránh tranh chấp.

Tuyên bố cũng sẽ kêu gọi việc theo đuổi hòa bình và ổn định khu vực, phát triển kinh tế và thịnh vượng. Trung Quốc đã phản đối việc đưa các tranh cãi hàng hải ra diễn đàn, trong khi đó, một số nước thành viên ASEAN có liên quan tới tranh chấp biển Đông lại muốn giải quyết vấn đề trên cơ sở hợp tác đa phương. Tại AMM44, Bộ trưởng Ngoại giao các nước thành viên sẽ trao đổi quan điểm về các vấn đề khu vực và quốc tế, trong đó có việc thành lập Viện nghiên cứu Hòa bình và Hòa giải ASEAN và việc thực thi Tuyên bố về cách ứng xử giữa các bên trên biển Đông (DOC), cùng nhiều vấn đề chung khác của khối. Các hội nghị bộ trưởng mở rộng, Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN sẽ trao đổi với những người đồng cấp đến từ các đối tác đối thoại theo hình thức ASEAN+1. Đồng thời, có các cuộc gặp cấp bộ trưởng giữa ASEAN và các đối tác như giữa các nước tiểu vùng sông Mê Công và Nhật Bản, các nước hạ lưu sông Mê Công với Mỹ và nhiều cuộc gặp hai bên và ba bên khác.

TUẤN MINH