Thượng tướng, PGS.TS Nguyễn Thế Trị sinh ra và lớn lên ở làng Cổ Phục, xã Kim Lương, huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương.
Trên chặng đường 50 năm trong quân ngũ, ông được rèn luyện và thử thách trên các chiến trường ác liệt như Đông Nam bộ, biên giới phía Bắc. Đặc biệt tại chiến trường Tây Nguyên, có trận Trung đoàn 209 đã diệt 204 lính Mỹ, nhưng đơn vị cũng có khoảng 200 chiến sĩ, phần lớn là con em TP Hà Nội đã anh dũng hi sinh. Có những trận mà Trung đoàn do ông chỉ huy diệt cả một chiến đoàn của địch, diệt 500 tên, bắt 334 tên, thu 12 pháo, 287 súng, gần 100 máy thông tin; bắn cháy 162 xe bọc thép, xe thiết giáp các loại… Ông đã trưởng thành từ chiến sĩ đến cán bộ sư đoàn, Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy quân sự tỉnh, Phó tư lệnh về chính trị, Tư lệnh Quân khu 3, Giám đốc Học viện Quốc phòng, Ủy viên BCH T.Ư Đảng khóa IV, VII, VIII. Tháng 5-2009, Ban liên lạc Hội CCB Trung đoàn 209 thành lập, ông được bầu làm Trưởng ban liên lạc CCB Trung đoàn 209.
Thời gian đang công tác từ năm 2001-2003, Thượng tướng Nguyễn Thế Trị chỉ đạo nghiên cứu Đề tài “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc”. Đề tài được nghiệm thu cuối năm 2003. Tháng 8-2004, Hội nghị T.Ư VIII bàn về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Sau “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc”, ông lại chỉ đạo nghiên cứu đề tài khoa học “Chuyển đất nước từ thời bình sang thời chiến”. Đề tài được nghiệm thu và đánh giá rất cao.
Sau khi nghỉ hưu, năm 2008, Thượng tướng Nguyễn Thế Trị đã cùng với một số CCB Tiểu đoàn 7, Trung đoàn 209 là con em nội thành Hà Nội và huyện Gia Lâm tự tổ chức chuyến đi trở lại chiến trường Tây Nguyên để tìm đồng đội đã hi sinh. Ròng rã suốt 2 năm, ông đã cùng các CCB của Trung đoàn 209 tổ chức 5 lần tìm kiếm hài cốt đồng đội. Ông cùng Ban liên lạc và Thành ủy, UBND TP Hà Nội, xác định đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng trong chính sách “Đền ơn, đáp nghĩa” của Đảng và Nhà nước. Đó là tình cảm sâu nặng của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân Thủ đô đối với con em mình hi sinh ở Tây Nguyên còn chưa tìm được hài cốt. Với nghĩa cử cao đẹp, đầu năm 2010, TP Hà Nội đã cử đoàn cán bộ do đồng chí Đào Văn Bình-Phó chủ tịch UBND TP vào kiểm tra, khảo sát ở trên địa bàn tây bắc Kon Tum…
Tháng 7-2012, với sự nỗ lực của Thượng tướng Nguyễn Thế Trị và anh em ở Trung đoàn, khu nghĩa trang đã được xây dựng khang trang với tổng diện tích gần 2ha trên một quả đồi. Khu nhà tưởng niệm những liệt sĩ Hà Nội đã anh dũng hi sinh trên mặt trận tây bắc Kon Tum đã được hoàn thành. Đây là việc làm tình nghĩa phần nào làm vơi đi nỗi khắc khoải với những đồng đội vĩnh viễn ở lại Tây Nguyên, làm ấm lòng thân nhân, gia đình liệt sĩ, những người đồng đội của Trung đoàn 209.
Hữu Thuận