Nghĩa tình, trách nhiệm với đồng đội và gia đình của liệt sĩ

Tháng 4/2017, theo ý nguyện của mẹ Nguyễn Thị Thứ (thôn Yến Nê, xã Hòa Tiến) mẹ của liệt sĩ Nguyễn Văn Toán, muôn có căn nhà khang trang hơn để đặt nơi thờ phụng liệt sĩ Toán. Hội Thành cổ Quảng Trị tại Đà Nẵng tiến hành khảo sát, hỗ trợ 60 triệu đồng. Sau 3 tháng cùng với gia đình tiến hành xây dựng đã hoàn thành, sáng ngày 27/7/2017, Hội Thành cổ Quảng Trị tại Đà Nẵng cùng chính quyền địa phương và gia đình tổ chức lễ bàn giao căn nhà tình nghĩa cho mẹ.
Liệt sĩ Nguyễn Văn Toán, thuộc Trung đoàn 36, (Sư đoàn 308) đã chiến đấu, anh dũng hy sinh trong Chiến dịch Xuân – Hè 1972 - Quảng Trị , cùng đồng đội với Phạm Thanh Bá. Đồng đội Bá, trong thời gian tại ngũ chưa có điều kiện thăm, biết tin nhau, nay nghỉ hưu, Phạm Thanh Bá mới đến thăm gia đình đồng đội, được biết: hài cốt của liệt sĩ Toán chưa đưa về nghĩa trang quê nhà. Kinh nghiệm của một Đại tá, nguyên Sư đoàn trưởng sư đoàn 315 (Quân khu 5) và nơi xẩy ra trận chiến đấu ác liệt với quân thù, Phạm Thanh Bá xác định mộ của liệt sĩ Toán có thể chôn cất trong NTLS Quốc gia Đường 9. Theo đó, nhiều ngày dò tìm, đọc tên gắn trên các bia mộ thuộc khu vực tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng (cũ), vẫn không thấy tên tuổi của liệt sĩ Toán. Kiên trì vì đồng đội, Nguyễn Thanh Bá, lần tìm đến khu vực quy tập mộ liệt sĩ của tình Quảng Ninh gần đó, và đã tìm được mộ của liệt sĩ Toán tại đây. Tìm hiểu nguyên nhân vì sao dẫn đến thất lạc. Trước những năm 1972, xã Hòa Tiến hiên nay là xã Hòa Thái thời đó. Tỉnh Quảng Ninh cũng có xã Hòa Thái, nên có sự nhầm lẫn trong công tác quy tập vào khu vực của tỉnh Quảng Ninh. Sau gần 40 năm tìm kiếm, đến năm 2015, gia đình và đồng đội mới đưa được mộ liệt sĩ Nguyễn Văn Toán về NTLS xã Hòa Tiến, huyện Hòa Vang (Đà Nẵng), trong niềm vui của thân nhân liệt sĩ, đồng đội, đặc biệt là mẹ Nguyễn Thị Thứ (mẹ của liệt sỹ Toán, nay đã bước sang tuổi 90).
Các hội viện, Hội Thành cổ Quảng Trị tại Đà Nẵng, này đều đã ngoài 63 tuổi, (đa số đã trên 70 tuổi), với tình thần, “trách nhiệm, nghĩa tình với đồng đội và gia đình của liệt sĩ” các hội viên đã sắp xếp thời gian nắm tin, tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ là những đồng đội cùng chung chiến hào chiến đấu năm xưa đang còn yên nghỉ đâu đó trên chiến trường Quảng Trị trong 45 năm nay.
Trong số 23 hài cốt, mộ liệt sĩ đã tìm kiếm, tham gia quy tập vào các nghĩa trang liệt sĩ, có Anh hùng LLVT Nhân dân Mai Phước Liệu đã tìm kiếm, tham gia cất bốc 14 hài cốt là đồng đội hy sinh tài các khu vực Tri Bưu, nhà Lao trong Thành Cổ Quảng Trị. Cùng với các hội viên Trần Minh Hùng, Phạm Văn Hải, Nguyễn Đức Hiền, Nguyễn Thắng, Phạm Thanh Bá, Nguyễn Quốc Khanh, Nguyễn Đạt, Nguyễn Đức Phú… tham tích cực, coi đây là trách nhiệm, nghĩa tình với các liệt sĩ, trong năm tháng cuối đời của mình.
Qua đọc bài đăng trên báo CCB Việt Nam, thân nhân của liệt sĩ Lê Quang Thiện,
điện thoại đến tác giả, biết tôi cùng đồng đội chiến đấu trong 81 ngày đêm bảo vệ Thành Cổ Quảng Trị năm 1972 và đặt vấn đề với Hội Thành Cổ Quảng trị tại Đà Nẵng trợ giúp tìm kiếm hài cốt liệt sĩ. Giấy báo Từ của liệt sĩ Thiện, do Phó Chính ủy trung đoàn 95, Vũ Quang Thọ ký, có ghi: liệt sĩ Lê Quang Thiện, thuộc Tiểu đoàn 4, Trung đoàn 95, Sư đoàn 325, hy sinh ngày 25/8/1972 tại mặt trận phía nam Quân khu 4 (phía Tây – Bắc Quảng Trị), mai táng tại nghĩa trang đơn vị (cúng tiễn lễ tang tại 40100). Qua dò hỏi các đồng đội cùng đơn vị chiến đấu, được biết, liệt sĩ Thiện là chiến sĩ Thông tin tại tiểu đoàn 4 (tháng 8/1972), cùng các đồng đội là sinh viên nhập ngũ tháng 9/1971 qua nhận diện di ảnh.
Nhận thấy, liệt sĩ Thiện hy sinh và chôn cất tại “nghĩa trang đơn vị” là điều khó khăn trong tìm kiếm nơi chôn cất. Bời vì, từ Thành Cổ, Bắc sông Thạch Hãn ra đến Bộ Tư lệnh Mặt trận B5, lúc đó đóng quân tại Cam Lộ và Ba Lòng có đến 4 trạm phẩu tiền phương, bệnh viện sư đoàn, mặt trận và địa phương, thì khó xác định được nơi chôn cất tại “nghĩa trang đơn vị” nào. Hơn nữa, trong bàn giao di vật tử sĩ không có sơ đồ mộ chí nơi chôn cất.
Vì nghĩa tình, trách nhiệm với đồng đội và thân nhân các liệt sĩ, Hội Thành Cổ Quảng Trị tại Đà Nẵng, có kế hoạch cho các hội viên, tiếp tục, nắm thông tin, tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ vào các NTLS. Qua đây, cùng lời nhắn gửi tới các đồng đội cùng chiến đấu, hiện sống tại quê hương, nếu biết thông tin về nơi chôn cất liệt sĩ Lê Quang Thiện, thì điện báo về số điện thoại: 0935332728 để tìm kiếm giúp gia đình của liệt sĩ đang ngóng trông mong chờ tin trong 45 năm nay.
Bài và ảnh : Nguyễn Nhân Mùi