Lễ hội cầu ngư ở vùng Diêm Phố

Theo các cụ cao niên trong làng, lễ hội cầu ngư ở vùng Diêm Phố xưa và xã Ngư Lộc (Hoằng Hóa, Thanh Hóa) ngày nay xuất hiện từ thời Lê, trải qua nhiều thế kỷ vẫn được bảo tồn và phát huy giá trị. Lễ hội cầu ngư được tổ chức thường xuyên hằng năm vào đầu năm mới âm lịch, do toàn bộ nhân dân xã Ngư Lộc tham gia.
Trong các công việc chuẩn bị cho lễ hội thì việc làm Long Châu là quan trọng hơn cả vì đây là vật thiêng dùng để cúng tế chính trong suốt thời gian diễn ra lễ hội. Long Châu thực chất là một chiếc thuyền rồng, được làm bằng luồng, nứa, giấy màu, xốp và phẩm màu, được sử dụng như một chiếc thuyền thờ hình rồng mô phỏng chức năng và quyền lực của các thần vùng sông biển và chứa đựng những lễ vật cùng với lời thỉnh nguyện của người dân, mong phù hộ cho họ trong cuộc sống trên biển khơi.
Sáng ngày cử hành lễ, các đền, chùa ở trong xã đều lần lượt được mở cửa, bắt đầu các thủ tục thắp hương dâng lễ, các đội tế vào tế. Đến sáng hôm sau, các đội tế, phường bát âm, phường khiêng kiệu, các bản hội, hội đồng kỳ mục, các chức sắc trong làng, trưởng các dòng họ đã có mặt tại đền Thánh Cả để làm thủ tục rước kiệu. Đoàn rước được tổ chức khởi kiệu rất sớm từ đền Thánh Cả đến bãi “đất Phúc” (nay là Trung tâm Văn hóa xã). Sau khi làm lễ tế cầu mát, cầu an tại đây, các dòng họ, nhân dân và du khách thập phương lần lượt vào cúng lễ và chiêm bái. Lễ hội kết thúc bằng lễ hóa tiễn Long Châu về biển. Trong các ngày diễn ra lễ hội, đồng thời với việc tổ chức lễ tế, phần hội cũng diễn ra sôi nổi với nhiều trò diễn như: Trò câu mực, thi đan lưới, thi hò đối, thi đánh cờ người...
Lễ hội là dịp để người dân xã Ngư Lộc tưởng nhớ công đức to lớn của các vị thần, phật, đồng thời gửi gắm vào đó những khát vọng về nghề đánh cá, ra khơi vào lộng, được gió lặng, sóng yên, muôn dân được ấm no, hạnh phúc.
Vũ Minh