Kỳ tích phi đội Quyết thắng

Đội hình Phi đội Quyết thắng gặp mặt sau 30 năm (28.4.1975 - 28.4.2005) trên sân bay Phan Rang (phi công Hoàng Mai Vượng hy sinh năm 1976)

Trận ném bom của phi đội Quyết thắng vào sân bay Tân Sơn Nhất chiều ngày 28-4-1975 là một chiến công xuất sắc, có ý nghĩa lịch sử của Không quân nhân dân Việt Nam. Đây là trận đánh mà ta đã sử dụng 5 máy bay A37 của địch để đánh địch, phá huỷ 24 máy bay và tiêu diệt hàng trăm tên địch, góp phần cùng pháo binh chặt đứt cầu hàng không cuối cùng của địch. Phi đội đã chiến thắng trở về hạ cánh an toàn tại sân bay Phan Rang, đây có thể coi là một kỳ tích của Không quân nhân dân Việt Nam.

Những ngày đầu tháng 4-2025, tôi tìm gặp Đại tá, Anh hùng LLVTND, phi công Nguyễn Văn Lục - người phi đội trưởng năm xưa trong đội hình chiến đấu của phi đội Quyết thắng đã tập kích đường không vào sân bay Tân Sơn Nhất chiều ngày 28-4-1975. Đã sắp bước vào tuổi 80, nhưng ông vẫn nhanh nhẹn và minh mẫn khi kể cho tôi nghe chi tiết câu chuyện của 50 năm về trước.

Phi công Nguyễn Văn Lục đã lái qua nhiều loại máy bay: Mig-17, A37, Cy-22. Từ năm 1973, ông là Đại đội trưởng Đại đội 4, Trung đoàn 923, Sư đoàn 371 Quân chủng Phòng không - Không quân (PKKQ), là đơn vị 3 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND.

Đầu tháng 4-1975, Quân chủng PKKQ đã chuẩn bị phương án dùng máy bay địch đánh địch. Ngày 19-4, Bộ Tư lệnh chiến dịch Hồ Chí Minh lệnh cho Không quân chuẩn bị sẵn sàng tham gia chiến đấu trong chiến dịch Hồ Chí Minh. Bộ Tư lệnh giao nhiệm vụ cho đồng chí Trần Mạnh - Tham mưu phó Quân chủng chịu trách nhiệm về cách đánh, công tác huấn luyện chuyển loại phi công được giao cho đồng chí Phạm Ngọc Lan - Chủ nhiệm bay Quân chủng, công tác bảo đảm kỹ thuật hàng không do đồng chí Hồ Thanh Minh - Phó phòng kỹ thuật máy bay của Quân chủng đảm nhiệm. Việc di chuyển từ Hà Nội vào Đà Nẵng bằng máy bay vận tải quân sự được chia làm hai đợt. Đợt 1 vào ngày 20-4, gồm phi công Từ Đễ, Dương Bá Kháng, Nguyễn Văn Thọ và ngày 22-4, các phi công Nguyễn Văn Lục, Trần Cao Thăng, Hán Văn Quảng, Tạ Đông Trung, Vũ Khởi Nghĩa, Hoàng Mai Vượng, Nguyễn Phú Ninh. Vừa vào đến nơi, các phi công nhanh chóng học lý thuyết và thực hành chuyển loại từ máy bay Mig-17 sang lái A37. Trong quá trình huấn luyện, ta có sử dụng hai phi công của ngụy đã được giác ngộ, tình nguyện làm việc cho cách mạng. Tổ kỹ thuật do đồng chí Hồ Thanh Minh phụ trách vừa phải bảo đảm kỹ thuật ở Đà Nẵng vừa phải đi Phù Cát tìm máy bay tốt, vì Đà Nẵng chỉ còn 2 chiếc A37 bay được.

12 giờ 45 phút ngày 27-4, theo chỉ thị của Bộ Tư lệnh Quân chủng, toàn phi đội chuyển từ Đà Nẵng vào sân bay Phù Cát. Hai phi công Nguyễn Thành Trung, Hoàng Mai Vượng lái máy bay A37, còn các phi công khác đi bằng máy bay vận tải An-24. Sáng ngày 28-4, ta mới sửa được 4 chiếc máy bay A37 tốt, do đó phi công Nguyễn Thành Trung, Nguyễn Văn Lục, Từ Đễ, Hán Văn Quảng chuyển sân từ Phù Cát vào sân bay Phan Rang trước để bay kiểm tra; buổi chiều tổ kỹ thuật sửa thêm được một máy bay tốt nữa, các thủ trưởng quyết định cho phi công Hoàng Mai Vượng cùng Trần Văn On (phi công ngụy đã được giác ngộ) bay chiếc máy bay này vào sân bay Phan Rang.

Tư lệnh Lê Văn Tri trực tiếp giao nhiệm vụ chiến đấu cho phi đội. Mục tiêu oanh tạc là khu vực tập trung để máy bay chiến đấu và vận tải của lực lượng không quân ngụy trên sân bay Tân Sơn Nhất. Sau khi nhận nhiệm vụ, Bộ Tư lệnh không quân chiến đấu đã cùng phi đội Quyết thắng bàn bạc, thảo luận kế hoạch tác chiến, phân công vị trí bay trong đội hình, tổ chức hiệp đồng, dự kiến tình huống bất trắc và cách xử trí, quy định về thông tin liên lạc phải tuyệt đối bí mật. Phi công Nguyễn Thành Trung, người thành thạo địa hình, được phân công dẫn đầu phi đội. Không khí lúc này hết sức khẩn trương, anh em đều quyết tâm cao nhất và rất vững tâm với trận đánh cuối cùng vào sào huyệt quân địch. Thời gian ta chọn đánh vào lúc trời sẩm chiều, thời điểm này, các lực lượng địch lơ là, thiếu cảnh giác nhất. Để bảo đảm bí mật tuyệt đối, ta quy định không nói vô tuyến điện mà chỉ dùng Micrô bóp theo ký hiệu khi bay qua các điểm kiểm tra. 16 giờ 25 phút, pháo hiệu bắn 2 phát, phi đội Quyết Thắng xuất kích. Đi đầu là phi công Nguyễn Thành Trung số 1, tiếp theo là Từ Đễ số 2, Nguyễn Văn Lục số 3, Hán Văn Quảng số 4, Hoàng Mai Vượng, Trần Văn On số 5. Mỗi máy bay mang 4 quả bom cất cánh nhằm hướng sân bay Tân Sơn Nhất, ở độ cao khoảng 200 đến 300m dưới mây để tránh ra-đa địch phát hiện. Đến điểm cao 2858 (cách phía bắc Hàm Tân 17km), Sở chỉ huy cho phi đội điều chỉnh hướng bay, tăng độ cao để chuẩn bị tiếp cận mục tiêu. Từ độ cao 5.500 foot (tương đương 1.650m), số 1 bổ nhào xuống mục tiêu đến độ cao 1.500 foot (tương đương 450m) thì cắt bom, lửa khói trùm lên khu vực máy bay địch đang đỗ. Tiếp theo sau Từ Đễ, Nguyễn Văn Lục, Hán Văn Quảng, Hoàng Mai Vượng, Trần Văn On cũng lần lượt vào công kích chính xác mục tiêu. Phi công Nguyễn Thành Trung phải đến lần thứ 3 mới cắt hết bom, máy bay của Nguyễn Văn Lục chỉ cắt được 2 quả bom, còn 2 quả mang về. Lửa khói ngợp trời, bom nổ rung chuyển cả T.P Sài Gòn, quân địch kinh hoàng và hoảng loạn vì bị bất ngờ, chúng không hiểu máy bay A37 từ đâu tới, các lực lượng không quân và phòng không của chúng không kịp trở tay.

Sau khi ném bom trúng mục tiêu đã định và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, phi đội tập hợp đội hình bay theo hướng đông Sài Gòn, men theo bờ biển trở về sân bay Phan Rang. 18 giờ 15 phút ngày 28-4, chiếc máy bay cuối cùng của phi đội hạ cánh an toàn, đó chính là máy bay của phi đội trưởng Nguyễn Văn Lục, là người chỉ huy đội hình nên khi 4 máy bay của đồng đội hạ cánh an toàn ông mới hạ cánh sau cùng. Không khí ở sân bay Phan Rang tưng bừng phấn khởi với tiếng reo vui của cán bộ, chiến sĩ trước chiến công oanh liệt của phi đội Quyết Thắng đã thắng lợi trở về. Riêng tư lệnh Quân chủng Lê Văn Tri đã đến từng máy bay đón chào và ôm các phi công để chúc mừng.

Trận tập kích đường không vào sân bay Tân Sơn Nhất của Phi đội Quyết thắng chiều ngày 28-4-1975 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tạo cho 5 cánh quân của ta đã áp sát cửa ngõ Sài Gòn có đủ cơ hội tiến vào sào huyệt cuối cùng của địch để giải phóng Sài Gòn trong niềm hân hoan chiến thắng; một kỳ tích của không quân nhân dân Việt Nam trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Vũ Hải Hạ