Kỷ niệm 40 năm chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”: SAM-2, sát thủ của B-52 (29/11/2012)

Lần này, thời gian cũng hạn chế vì anh lại đang chuẩn bị đi kể chuyện chiến đấu cho một trường nào đó đã “đặt hàng'. Anh cho biết: Tôi nhập ngũ năm 1960, làm trắc thủ số 2, máy chỉ huy K40 pháo phòng không, Trung đoàn 250, Bộ tư lệnh 367. Thời gian sau đơn vị chọn đi học ngoại ngữ tiếng Nga, rồi tiếng Trung nhưng không được đi nước ngoài, vì đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh phá hoại bằng không quân ra miền Bắc. Tháng 5-1965, Liên Xô chuyển tên lửa SAM-2 sang, chúng tôi khẩn trương học chuyển loại binh chủng. Thời gian học từ 6 đến 9 tháng nhưng chúng tôi chỉ có hơn 2 tháng là được nhận khí tài, thành lập 4 tiểu đoàn hỏa lực (61, 62, 63, 64) và 1 tiểu đoàn 65 lắp ráp và kiểm tra tên lửa. Tôi được biên chế làm trắc thủ cự ly của Tiểu đoàn 61.

Ngày 24-7-1965, 2 tiểu đoàn 63 và 64 ra quân trận đầu tại 2 trận địa Ngô Khuy và chùa Ghề (Ba Vì, Hà Nội) bắn rơi 1 chiếc F.4. Đây là chiếc máy bay thứ 400 của Mỹ bị bắn rơi trên miền Bắc. Tiểu đoàn 61 được lệnh cơ động vào Ninh Bình, xây dựng trận địa tại Xích Thổ. Ngày 11-8-1965, bằng 3 quả tên lửa chúng tôi diệt gọn một tốp 3 chiếc F.4 hải quân Mỹ. Hai chiếc rơi tại chỗ, một chiếc bị thương nặng không về được Đà Nẵng, phải bay thẳng ta tàu hải quân ngoài biển. Nghe nói chiếc này phải hạ cánh lần thứ 2 mới xong. Thợ máy đếm được 50 lỗ thủng do tên lửa SAM-2 phá hỏng. Bụng và cửa máy bay móp méo, phi công là Đại úy Rô-bớt-giơ phải đập cửa mới cứu được. Mỹ giấu kín người phi công này để trấn an tinh thần binh sĩ. Sau trận này, chúng tôi di chuyển về trận địa xã Đồng Tháp (Đan Phượng, Hà Nội). Cuối tháng 8-1965, Bác Hồ đến thăm cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 61. Lúc này, bộ đội tên lửa đã bắn rơi 12 máy bay Mỹ. Bác khen: “Bộ đội tên lửa đã ra quân là đánh thắng. Trận đầu đã bắn rơi được 12 máy bay địch, như thế là rất tốt. Nếu ta phấn đấu bắn ít đạn hơn mà hạ được nhiều máy bay hơn nữa thì càng ưu điểm”. Lời khen của Bác chúng tôi đã khắc sâu trong tâm trí và quyết tâm thực hiện. Ngày 30 tết năm ấy, chúng tôi hành quân vào trận địa xã Quỳnh Thắng (Quỳnh Lưu, Nghệ An). Ngày 7-3-1066, Tiểu đoàn 61 chỉ bằng một quả đạn tên lửa đã bắn rơi 2 máy bay hiện đại RF-101 loại trinh sát vũ trang. Đây lại là 2 máy bay thứ 900 và 901 của Mỹ bị bắn rơi trên miền Bắc. Ngày 1-1-1967, Tiểu đoàn 61 (đơn vị đầu tiên của Binh chủng Tên lửa, sau 16 tháng thành lập) được tuyên dương Đơn vị Anh hùng LLVTND. Sau đó, ngày 25-8-1970 tôi được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND. Trong cuộc chiến tranh phá hoại của không quân Mỹ ra miền Bắc, Tiểu đoàn 61 đã bắn rơi 42 máy bay các loại của Mỹ. Trong đó, tôi cùng kíp chiến đấu bắn rơi 23 chiếc (có 1 chiếc B-52).

Tháng 12-1972 Mỹ mở cuộc tập kích chiến lược với mật danh “Lai-nơ Bếch-cơ II”, vào Hà Nội, Hải Phòng và các tỉnh lân cận, tôi làm nhiệm vụ sĩ quan phương hướng trong Sở chỉ huy Sư đoàn phòng không B61 là truyền đạt mệnh lệnh chiến đấu của Sư đoàn trưởng xuống 2 trung đoàn H57, H61 rồi lĩnh hội báo cáo của đơn vị và xác định thành tích cho các trận địa đã bắn rơi máy bay. Ngay trong đêm đầu tiên (18-12), B-52 đánh bom Đài Tiếng nói Việt Nam ở Mễ Trì gần Sở chỉ huy Sư đoàn B61, các khuôn cửa kính bị rơi vỡ, đến 20 giờ 13 phút, Tiểu đoàn 59 (Trung đoàn H61), bắn cháy 1 chiếc B-52 rơi xuống cánh đồng Phù Lỗ, Đông Anh. Chúng tôi sung sướng báo cáo Quân chủng, khi Quân chủng báo cáo Bộ Quốc phòng thì Đại tướng Võ Nguyên Giáp hỏi lại “Có đúng là B-52 không?”. Ngay trong đêm, đồng chí Võ Công Lạng, Trung đoàn phó H61 đã về tận nơi, lấy một mảnh xác máy bay có dòng chữ B-52G và chiếc phù hiệu quả đấm thép cùng tia chớp mang về. Đêm 18-12 ta đã bắn cháy 3 B-52 của chúng. Trong 12 ngày đêm lịch sử này có 2 đêm quân và dân ta thắng giòn giã là đêm 20 rạng ngày 21-12 bắn rơi 7 B-52, có 5 chiếc rơi tại chỗ và đêm 26 rạng ngày 27-12 bắn rơi 8 B-52, có 5 chiếc rơi tại chỗ. Tổng kết chiến dịch này chúng ta đã bắn rơi 81 máy bay các loại, trong đó có 34 chiếc B-52, 5 chiếc F-111 cánh cụp cánh xòe và 42 máy bay chiến thuật các loại, phần nhiều do tên lửa SAM-2 tiêu diệt.

Tên lửa SAM-2 có tầm bắn hiệu quả là trên dưới 10km, đạn nổ hình chiếc nơm ngược, bán kính sát thương 60m. Thời gian đầu (1965, 1966), các loại máy bay và sau này là B-52 của Mỹ đều bay ở độ cao trên dưới 10km, lại bay theo đường bay cắt kéo, nên một quả tên lửa SAM-2 có thể diệt 2 máy bay như vậy SAM-2 cũng là sát thủ của B-52.

Bài và ảnh: Tô Kiều Thẩm