Ngay sau khi ta giải phóng miền Nam, tập đoàn Pol Pot đã tiến hành xâm lấn biên giới nước ta. Tính từ tháng 5-1975 đến ngày 23-12-1978, quân Pol Pot đã giết hại hơn 5.000 dân thường Việt Nam, làm bị thương gần 5.000 người, bắt và đưa đi thủ tiêu hơn 20.000 người. Phía bên kia biên giới, dân tộc Campuchia cũng đắm chìm trong thảm họa diệt chủng. Không chịu được sự kìm kẹp, khủng bố dã man của tập đoàn Pol Pot, hàng chục vạn người dân Campuchia trong đó có nhiều chiến sỹ cách mạng chân chính đã tìm đường chạy sang Việt Nam.
Ông Say Phuthang-nguyên Ủy viên Thường vụ Đảng Nhân dân Campuchia nhớ lại: “Tôi dẫn anh em sang Thái Lan để từ đó tìm cách liên lạc với Việt Nam. Chỉ có một con đường duy nhất đó thôi, chứ ở lại thì chết”. Ngày 20-6-1977, ông Hun Sen-Trung đoàn phó quân Khmer Đỏ chạy sang Việt Nam và đề nghị giúp đỡ giải phóng nhân dân Campuchia. Tháng 10-1978, một phân đội đặc nhiệm của ta đã vượt suối sâu, rừng rậm, đồn bốt địch vào vùng Svayrieng-có đồng chí hy sinh, đón được các ông Heng Samrin, Chea Sim về căn cứ an toàn.
Tháng 12-1977, sau khi trực tiếp kiểm tra tình hình biên giới Tây Nam, Tổng Bí thư Lê Duẩn chỉ thị: “Giúp Bạn chăm lo đời sống nhân dân; giúp Bạn đào tạo cán bộ để xây dựng LLVT sau này. Đây là nhiệm vụ chính trị chiến lược”. Nhân dân, Quân đội Việt Nam đã làm hết sức mình để cưu mang, giúp đỡ những người tị nạn Campuchia, đặc biệt là giúp Bạn xây dựng LLVT hầu như từ con số không.
Thượng tướng Nguyễn Chơn-nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, nguyên Tư lệnh Quân khu 5 cho biết: “Quân khu 5 đã giúp Bạn từ ăn, mặc, xây dựng lực lượng cho huyện, xây dựng lực lượng cho quân khu”. Cố Trung tướng Đỗ Quang Hưng-nguyên Quyền Tư lệnh Quân khu 7 nhớ lại: “Thời kỳ này, Quân khu 7 đã tiến hành tập trung xây dựng những tiểu đoàn chiến đấu để giúp cho Bạn sau này về nước chiến đấu”.
Ngày 12-5-1978, tại căn cứ Long Giao (Đồng Nai), đơn vị đầu tiên của LLVT đoàn kết Campuchia được thành lập, do ông Hun Sen chỉ huy. Ba ngày sau, 15-5, với sự giúp đỡ của Việt Nam, Đoàn 578 Campuchia cách mạng ra đời nhằm xúc tiến thành lập Ủy ban khởi nghĩa 5 tỉnh Đông Bắc Campuchia. Những ngày sau đó, số đơn vị và đội tuyên truyền của LLVT đoàn kết Campuchia đã tăng lên nhanh chóng. Ông Hun Sen nhớ lại: “Chúng tôi lúc đó chủ trương xây dựng lực lượng, một bộ phận ở dọc biên giới Việt Nam, một bộ phận bên trong lãnh thổ Việt Nam. Tôi tính toán có khi phải cần 3-5 năm để đánh đổ chế độ Pol Pot. Nhưng tình hình khẩn trương lắm rồi…”.
Ngày 30-11-1978, tại Học viện CTQG Hồ Chí Minh khu vực 2 (Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh), những người yêu nước chân chính Campuchia tổ chức Hội nghị thành lập Mặt trận ĐKDT cứu nước Campuchia do ông Heng Samrin làm Chủ tịch. Ngày 2-12-1978, tại một cánh rừng trên đất bạn, Mặt trận chính thức ra mắt. Giờ phút trọng đại của dân tộc Campuchia đã tới.
Ngày 23-12-1978, khi quân Khmer Đỏ sử dụng một lực lượng lớn hòng đánh chiếm thị xã Tây Ninh, quân đội ta cùng LLVT cách mạng Campuchia đã tiến hành phản công, đồng thời tiến công trên tất cả các hướng. Ngày 7-1-1979 giải phóng Thủ đô Phnom Penh và sau 25 ngày đã đánh tan 23 sư đoàn Pol Pot, giải phóng tất cả các thành phố, thị xã, thị trấn trên cả nước Campuchia, cứu dân tộc Campuchia thoát khỏi thảm họa diệt chủng. Biên giới Việt Nam-Campuchia trở lại hòa bình.
10 năm sau đó, theo đề nghị của Nhà nước CHND Campuchia, Quân tình nguyện Việt Nam ở lại giúp nhân dân Campuchia đánh trả tàn quân Pol Pot, xây dựng lại đất nước, xây dựng lực lượng tự bảo vệ thành quả của nhân dân. Trên mọi miền đất nước Chùa Tháp, người chiến sĩ Quân tình nguyện Việt Nam được nhân dân Campuchia yêu mến, tin cậy và gọi là “Bộ đội nhà Phật”.
Tiến sĩ Chayy Heng-Cố vấn Chính phủ Hoàng gia Campuchia khẳng định: “Điều còn đọng lại trong trái tim người dân Campuchia về Việt Nam trong thế kỷ XX, đó là lòng biết ơn, là tình hữu nghị, là hình ảnh về một đội quân nhà Phật từ cõi thiện xa xôi đến cứu giúp họ”. Đại Tăng thống Tep Vong cho rằng việc cứu nhân dân Campuchia khỏi họa diệt chủng “là công lao cao cả của Người bạn Lớn Việt Nam. Xin cảm ơn QĐND Việt Nam từ cấp trên đến cấp dưới”. Còn Thủ tướng Hun Sen khẳng định: “Các thành quả mà Campuchia đang có không thể tách rời sự giúp đỡ mọi mặt và sự hy sinh rất to lớn của Quân tình nguyện Việt Nam”.
Trên thế giới này, chỉ những người lính QĐND Việt Nam được nhân dân trìu mến đặt tên “Bộ đội Cụ Hồ”. Và cũng chỉ họ có được danh xưng thứ hai-“Bộ đội nhà Phật”, do họ đã hi sinh xương máu để viết nên một huyền thoại về tinh thần quốc tế cao cả.
Nguyên Phong