Kim tự tháp của người Maya
Kim tự tháp nhìn trực diện
Báo tháng 9 -Nhắc đến công trình kim tự tháp, chắc hẳn ai cũng liên tưởng đến kim tự tháp của người Ai Cập hoặc Hy Lạp cổ đại, nhưng ít ai biết rằng từ khoảng hơn một thiên niên kỷ trước, người Maya ở Trung Mỹ đã xây hàng trăm kim tự tháp kỳ lạ. Nổi bật trong số đó là kim tự tháp El Castillo (hay thường được gọi là Chichen Itza) thuộc khu di tích lịch sử Chichen Itza, Mexico. Đây là một trong bảy kỳ quan thế giới mới của nhân loại được công nhận năm 2007.
Chichen Itza là một trong nhiều tuyệt phẩm của nền văn minh Maya, nền văn minh có hệ thống chữ viết phát triển, hệ thống lịch sử riêng biệt và có tầm hiểu biết rộng về chiêm tinh học. Các kim tự tháp được xây dựng dưới thời này gồm nhiều tầng, phần lớn từ 7 đến 18 tầng. Những con số đó tương ứng với số bầu trời trong thần thoại của người Maya. Mỗi kim tự tháp đều có các cầu thang, là cầu nối giữa thế giới thần linh với thế giới con người. Các vị thần sẽ từ thượng giới “xuống” trần gian thông qua những chiếc thang và đây cũng là nơi các giáo sĩ cầu cho mưa thuận gió hoà.
Tôn giáo đóng một vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người Maya. Họ thờ các vị thần mà họ tin rằng có ảnh hưởng lớn tới mùa màng của mình. Thần Mặt Trời và Thần Mưa là hai vị thần được coi trọng nhất nên người Maya xây dựng nhiều đền thờ hai vị thần này.
Kim tự tháp Chichen Itza cũng được xây dựng vì mục đích đó. Nơi đây diễn ra các nghi lễ tế các vị thần tại đền Kukulcan ngự bên trên đỉnh tháp.
Kim tự tháp Chichen Itza nằm giữa quảng trường của thành phố Chichen Itza - một trong những thành phố cổ nổi tiếng của người Maya - được xây đựng khoảng thế kỷ XI. Cũng giống như các kim tự tháp của người Ai Cập, kim tự tháp Chichen Itza cũng có kiểu dáng hình chóp 4 mặt, được xây dựng thành 9 bậc và một ngôi đền nhỏ vuông vức ở trên đỉnh tháp. Bốn mặt của kim tự tháp có 4 cầu thang như nhau dẫn lên đền. Mỗi cầu thang có 91 bậc. Điều khá thú vị là bốn mặt tháp có tổng cộng 364 bậc (4 x 91), cộng thêm ngôi đền trên đỉnh, bằng 365 - đúng bằng số ngày trong năm theo dương lịch.
Chichen Itza được bố trí và thiết kế chính xác đến mức vào hai ngày đặc biệt của năm (Xuân phân và Thu phân). Ngày Xuân phân (21 tháng 3), ánh mặt trời chiếu qua đền thờ trên đỉnh kim tự tháp rọi bóng xuống các bậc thang tạo nên một hình ảnh giống như một con rắn đang bò trườn xuống các bậc thang. Người Maya coi đây là ngày bắt đầu năm mới và là thời điểm gieo mùa. Còn vào ngày Thu phân (21 tháng 9) thì hiện tượng đó lại xảy ra ngược lại và nghĩa là mùa thu hoạch đã tới.
Một điều khá thú vị khác về kim tự tháp là khi vỗ tay trước ngôi đền Kukulcan, có thể nghe thấy tiếng vọng từ kim tự tháp, giống tiếng kêu của loài chim đuôi seo linh thiêng trên vùng đất Trung Mỹ. Các nhà khoa học đặt ra giả thiết, là các bậc thang dẫn lên đền Kukulcan đã được xây dựng theo những kích cỡ có chủ ý, nhằm tạo ra hiệu ứng âm thanh nói trên.
Với những thành tựu văn hóa đỉnh cao trong các lĩnh vực kiến trúc, xây dưng, văn hóa, nghệ thuật... từ cách đây hai thiên niên kỷ, nền văn minh cổ đại Maya đã để lại cho nhân loại những công trình có ý nghĩa lịch sử và văn hóa vô cùng quý giá và bí ẩn mà con người vẫn chưa thể giải mã hoàn toàn.
PHẠM NGUYỄN