Khó đủ mọi đường

Binh lính Sri Lanka giữ gìn trật tự tại một cây xăng ở thủ đô Colombo.

Trong lúc có các khoản nợ quốc gia phải trả, ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 kéo dài cùng giá nhiên liệu tăng cao đã đẩy Sri Lanka vào tình thế khó khăn hơn bao giờ hết khi nợ vẫn phải trả mà vẫn thiếu đủ mọi thứ. Một cuộc khủng hoảng kinh tế, xã hội toàn diện đã hiện rõ ở quốc đảo Ấn Độ Dương này.

Khủng hoảng kinh tế - xã hội là vẫn là một từ nhẹ nếu nhận xét về đời sống của người dân Sri Lanka khi giấy viết, xăng, dầu không đủ cho cuộc sống thường nhật. Gần đây nhất, người đứng đầu Công ty truyền thông Upali Newspapers cho hay hai tờ báo của Công ty này là The Island (xuất bản bằng tiếng Anh) và  tờ Divaina (tiếng Sinhalese) sẽ tạm thời không ra báo in, mà chỉ có phiên bản trực tuyến. Nguyên nhân là do thiếu giấy in. Không chỉ có The Island và Divaina, một số nhật báo hằng ngày tại Sri Lanka cũng phải giảm số trang in do chi phí in ấn đã tăng hơn 33% trong vòng 5 tháng qua và thiếu hụt nguồn cung từ nước ngoài. Tình trạng thiếu giấy tại Sri Lanka nghiêm trọng tới mức giới chức Ngành Giáo dục nước này đã phải hoãn vô thời hạn các bài kiểm tra tại trường đối với 3 triệu trong tổng số 4,5 triệu học sinh.

Không chỉ các lĩnh vực liên quan đến giấy hay in ấn của Sri Lanka bị ảnh hưởng, nhiên liệu - nhu cầu cho các hoạt động hằng ngày của người dân cũng rất khan hiếm đến mức ngày 22-3 vừa qua, chính quyền Sri Lanka đã ra lệnh triển khai quân đội tại các trạm xăng dầu để ngăn chặn các hành vi gây rối của người dân quá khích phản đối tình trạng khan hiếm xăng dầu. Quyết định trên được đưa ra sau vụ nhiều người điều khiển xe máy tràn ra đường và làm tắc nghẽn giao thông tại một tuyến phố ở thủ đô Colombo trong nhiều giờ và sau vụ tài xế ô tô đâm chết một người đi xe máy khi hai bên tranh giành nhau mua xăng.

Với 22 triệu dân, Sri Lanka đang đối mặt với cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất kể từ khi giành độc lập hồi năm 1948 trong bối cảnh dự trữ ngoại hối của nước này cạn kiệt. Việc thiếu hụt đồng USD đã khiến nước này không thể mua được nhiên liệu, ảnh hưởng đến hầu hết các lĩnh vực và khiến lạm phát tăng mạnh lên mức 17,5% trong tháng 2-2022. Khó khăn chồng chất khó khăn khi đại dịch Covid-19 hoành hành thế giới hơn 2 năm qua đã làm giảm lượng kiều hối của người lao động Sri Lanka ở nước ngoài và làm tê liệt lĩnh vực du lịch, một nguồn thu ngoại tệ chính cho nước này. Ngành Du lịch vốn thường chiếm tới hơn 10% GDP của Sri Lanka đã bị ảnh hưởng nặng nề kể từ khi Covid-19 bùng phát và gây ra những hiệu ứng lan tỏa.

Sri Lanka đối mặt với khủng hoảng khi bản thân các món nợ kếch xù nước ngoài và các tổ chức quốc tế vẫn còn đó. Ngày 16-3, Tổng thống Sri Lanka - Gotabaya Rajapaksa cho biết: Colombo sẽ hợp tác chặt chẽ với Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) để giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế đang diễn ra ở Sri Lanka. Ông Rajapaksa khẳng định: Chính phủ Sri Lanka đang cố gắng hết sức để giải quyết cuộc khủng hoảng do thiếu hụt ngoại hối và Colombo sẽ tìm kiếm một gói cứu trợ từ IMF. Thế nhưng, gói cứu trợ dù có hay không vẫn là một khoản nợ bởi theo chính ông Rakjapaksa tiết lộ thì Sri Lanka sẽ phải trả 6,9 tỷ USD các khoản vay và trái phiếu chính phủ trong năm nay và sau khi thanh toán, Sri Lanka sẽ bị thâm hụt 11,9 tỷ USD…

Vì các khoản nợ nên chính quyền Sri Lanka bị IMF thúc ép, dẫn đến mâu thuẫn gay gắt với định chế tài chính này. Do đó, tuyên bố trên được Tổng thống Rajapaksa đưa ra một ngày sau khi Bộ trưởng Tài chính Sri Lanka - Basil Rajapaksa nhất trí tìm kiếm sự hỗ trợ từ IMF, qua đó làm dịu bớt lập trường phản đối IMF. Nước này đang phải vật lộn để thanh toán hàng nhập khẩu do dự trữ ngoại hối hiện ở mức thấp chưa từng có.

Trong khó khăn, nước hỗ trợ tích cực nhất cho Sri Lanka là hàng xóm Ấn Độ. New Delhi đẫ hoàn tất một gói cứu trợ mới cho Sri Lanka trị giá 1 tỷ USD ngày 17-3. Thủ tướng Ấn Độ - Narendra Modi khẳng định: New Delhi sẽ tiếp tục “sát cánh” với nhân dân Sri Lanka, đồng thời đề cập đến vai trò trung tâm của Sri Lanka trong chính sách “Láng giềng trước tiên” và học thuyết “An ninh và tăng trưởng cho tất cả trong khu vực” của Ấn Độ.

Tuy vậy, hạn mức tín dụng trên cũng chỉ giúp trang trải cho việc nhập khẩu nhiên liệu, thực phẩm và thuốc men trong thời gian trước mắt. Về lâu dài, các khoản nợ của Sri Lanka vẫn còn đó và việc trả nợ sẽ thực sự là bài toán khó trong bối cảnh chung của thế giới hiện nay.

Thanh Huyền