Hóa đơn tự in: Những vấn đề cần kiểm soát (26/05/2011)

Theo Nghị định quy định, HĐ gồm 3 loại: HĐ tự in, HĐ điện tử và HĐ đặt in. Như vậy, quyền tự chủ của doanh nghiệp (DN) được nâng lên cao trong việc sử dụng HĐ khi cơ quan thuế (CQT) không còn bán HĐ và không chịu trách nhiệm về HĐ phát hành. Theo Tổng cục Thuế, hiện tại, cả nước có hơn 400.000 DN đang hoạt động. Luật DN 2005 quy định thủ tục thành lập DN đơn giản và thông thoáng hơn. Tuy nhiên, mặt trái của sự thông thoáng chính là DN “ma” xuất hiện ngày càng nhiều và sử dụng nhiều thủ đoạn rất tinh vi, phương hại đến an toàn kinh doanh của cộng đồng DN.

Thủ đoạn của DN “ma” chủ yếu là dùng hồ sơ giả lập DN để mua bán HĐ trái phép, xuất HĐ khống nhằm thu lợi, không thực hiện báo cáo thuế và sau một thời gian ngắn thì ngưng hoạt động, biến mất, gây thất thu ngân sách hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm. Khi quyền in và phát hành HĐ được trao cho DN, nguy cơ DN “ma” bùng phát và trục lợi từ HĐ tự in là không thể tránh khỏi. DN “ma” có thể lợi dụng sự thông thoáng này để phát hành HĐ tự in, kiếm thu nhập bất chính, sau đó bỏ trốn.

Một bất cập tạo kẽ hở lớn là theo quy định tại Nghị định 51/2010/NĐ-CP, DN chỉ phải báo cáo tình hình sử dụng HĐ tự in cho cơ quan thuế theo định kỳ hàng quý, tức là DN có lập thông báo phát hành HĐ thì phải 3 tháng sau mới phải báo cáo cơ quan thuế về tình hình sử dụng HĐ tự in của mình. Như vậy, ít nhất là sau 3 tháng kể từ khi phát hành HĐ, nếu cơ quan thuế nhận thấy báo cáo đó không hợp lý, nghi ngờ gian lận thì mới thực hiện việc kiểm soát sử dụng HĐ tự in của DN. Điều này dễ dàng dẫn tới việc nếu một DN thành lập trong vòng 2 - 3 tháng rồi tự ngừng hoạt động sau khi đã “đánh quả” thì cơ quan thuế đành bất lực.

Cũng còn một vấn đề bất cập là, trong trường hợp DN A hoạt động tốt, có uy tín với khách hàng. DN khác in HĐ giả lấy danh nghĩa của DN A để xuất HĐ cho khách hàng. Vì kỹ thuật tinh vi, khó phát hiện nên phía khách hàng không thể nhận biết đây là HĐ giả và đã hạch toán thuế GTGT theo HĐ này. Khi CQT xác định được là HĐ giả thì xử lý như thế nào và bên khách hàng đã hạch toán theo HĐ này thì có được khấu trừ thuế GTGT không? Cơ chế giám sát trong trường hợp này là gì? Trách nhiệm thuộc về ai?

Những bất cập trên cần phải có cơ chế kiểm soát và chế tài thật nghiêm khắc xử lý mới đảm bảo việc tự in HĐ có tác dụng tốt…

DƯƠNG SƠN