“Hào khí Trường Sơn” tỏa sáng khí phách chiến sĩ Trường Sơn năm xưa và hôm nay
“Hào khí Trường Sơn” - tập 3 là cuốn sách của Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Bắc Ninh (gọi tắt là Hội Truyền thống Trường Sơn) vừa được Nhà xuất bản Hội Nhà văn Việt Nam ấn hành tháng 12-2024. Cuốn sách dày trên 500 trang với các thể loại thơ, ký sự, truyện ngắn… Bố cục gồm bốn phần: Ký ức Trường Sơn, Chiến sĩ Trường Sơn anh hùng năm xưa và trong cuộc sống hôm nay, Thơ: Hào khí Trường Sơn và Trang thơ đồng đội bốn phương. Cuốn sách là món quà chào mừng kỷ niệm 80 năm ngày thành lập QĐND Việt Nam, 35 năm ngày thành lập Hội CCB Việt Nam… Đây là tâm huyết, trí tuệ của Ban Biên tập và hơn 100 tác giả trong và ngoài tỉnh Bắc Ninh.
Phần 1 của “Hào khí Trường Sơn” bao gồm 20 bài viết của 20 tác giả, đều là các chiến sĩ Trường Sơn, nhiều người có quân hàm cấp tướng, cấp tá. Đó là ký ức của Thiếu tướng Hoàng Anh Tuấn người chiến sĩ lái xe Trường Sơn nói về bộ đội Trường Sơn chia lửa với mặt trận trong đợt Tổng tiến công nổi dậy mùa xuân Mậu Thân 1968. Đó là “Nhớ về cuộc hành quân ở Ngã ba Đông Dương” của Thiếu tướng Hoàng Kiền. Là “Ký ức về Đoàn tuấn mã 571 anh hùng” của Phạm Xưởng, là “Ký ức về Thiếu tướng Nguyễn Bá Tòng và món nợ với Trường Sơn” qua lời kể của Song Thanh - Long Thành, là “Kỷ niệm một kíp trực thông tin” của Nguyễn Duy Phiên… Mỗi bài viết là mỗi câu chuyện với biết bao sự kiện, cuộc đời. Câu chuyện nào cũng rất xúc động, kỷ niệm nào rất đáng trân trọng, nâng niu mà chỉ có những người trong cuộc mới thấu hiểu tường tận, mới cảm nhận được hết… Thiếu tướng Nguyễn Bá Tòng cùng đồng đội liên tục làm việc 200 ngày liền không rời mặt đường. Ông từng mang 40kg bộc phá chạy 3km để ứng cứu mở đường cho đoàn xe qua. Ký ức của NSƯT Lệ Ngải những ngày biểu diễn phục vụ bộ đội Trường Sơn. Trên ụ pháo, trọng điểm giao thông, nơi đỉnh đèo, bên bàn mổ hay cạnh hố bom, bộ đội vẫn phá đá mở đường, nữ TNXP vẫn kề vai làm cầu cho xe qua, bác sĩ vẫn tay dao tay kéo, bom đạn vẫn bủa vây và các chị cứ hát tràn…
Nếu như Phần 1 là điểm lại một số ký ức của các chiến sĩ Trường Sơn, thì Phần 2 của “Hào khí Trường Sơn” là những tấm gương điển hình của chiến sĩ Trường Sơn năm xưa và trong cuộc sống hiện nay. Mở đầu là bài viết về lương y CCB Nguyễn Chiến ở Từ Sơn, Bắc Ninh tiêu biểu trong chữa bệnh cứu người và công tác xã hội, từ thiện; là tấm gương AHLĐ Đoàn Xuân Tiếp - Chủ tịch tập đoàn Kinh tế Chân Thiện Mỹ, nguyên là chiến sĩ lái xe Trung đoàn 13, Bộ đội Trường Sơn, qua lời kể của Phạm Huy Chương. Tác giả Phạm Huy Chương còn viết về Tổng giám đốc Công ty Trần Văn Thư quê Quế Võ, Bắc Ninh. Ông từng là chiến sĩ lái xe Trường Sơn. Trở về đời thường, ông đã mở cơ sở sản xuất đồ gốm tại Phù Lãng quê ông, thành lập HTX Vận tải, rồi mở thêm Công ty May xuất khẩu với doanh thu hàng trăm tỷ đồng/năm, tạo việc làm cho gần 1000 lao động địa phương với mức thu nhập cao, đồng thời có nhiều đóng góp cho quê hương. Tổng giám đốc Trần Văn Thư vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân Chương Lao động hạng Ba.
Đó là chân dung Anh LLVTND, thầy thuốc Ưu tú, bác sĩ Tạ Lưu, quê Tương Giang T.P Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh. Tham gia cách mạng từ năm 14 tuổi, từng tham gia các chiến dịch Biên Giới, Hòa Bình, Điện Biên Phủ sau được đào tạo thành bác sĩ. Ông tình nguyện vào chiến trường cứu chữa thương bệnh binh. Đội điều trị của ông đã được tuyên dương đơn vị Anh hùng LLVTND; cá nhân ông cũng được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND. Sau gần 10 năm phụ trách Viện 110, với nhiều đóng góp xuất sắc, được phong tặng danh hiệu thầy thuốc Ưu tú, năm 1993 được nghỉ hưu nhưng Bác sĩ Tạ Lưu vẫn không nghỉ việc. Ông vẫn ngày đêm chắt lọc tinh hoa viết 20 đầu sách phục vụ cho đời. Tác phẩm của ông đã giành nhiều giải cao trong các cuộc thi viết cấp tỉnh và T.Ư. Bác sĩ Tạ Lưu bước vào tuổi 95 và 76 năm tuổi Đảng với những cống hiến lớn lao đáng để chúng ta và các thế hệ mai sau tự hào, kính trọng, học tập noi theo.
Tấm gương người chiến sĩ Trường Sơn anh hùng năm xưa và trong cuộc sống hôm nay không thể không nhắc tới bút ký của Nguyễn Bồng viết về Nhà văn, nhà giáo, đạo diễn, NSND Trần Văn Thủy người Hải Hậu, Nam Định. Vượt lên những ác liệt, hiểm nguy trong những ngày gian khổ ở chiến trường Quảng Nam- Quảng Ngãi, từng được bác sĩ Đặng Thùy Trâm cứu chữa, phóng viên chiến trường Trần Văn Thủy quả cảm giữa hai làn đạn để có những thước phim sống động nhất; rồi lại phải gùi mấy chục cuốn phim nặng hơn trọng lượng cơ thể vượt bom đạn từ Duy Xuyên chuyển ra Bắc; có lúc kiệt sức tưởng chừng gục trên đường đành viết gấy nhắn “Ai nhận được gùi phim này hãy chuyển ra Hà Nội gấp”… Tình yêu nghề nghiệp khiến chàng dũng sĩ Trần Văn Thủy đã chiến thắng tất cả và rồi vinh quang đã đến với con người tài hoa đầy nghị lực và tâm huyết. Ông trở thành người đạo diễn có tài với nhiều bộ phim đoạt giải quốc tế góp phần làm vẻ vang cho ngành điện ảnh nước nhà, được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
Còn rất nhiều tấm gương chiến sĩ Trường Sơn năm xưa về với đời thường trở thành những doanh nhân có tâm có tài, những nông dân làm giàu trên đồng đất quê hương, những cán bộ hết lòng phụng sự nhân dân, người CCB hết lòng vì đồng đội, như Nguyễn Phụ Sen ở Thuận Thành, Trần Văn Trừ ở Lương Tài, Tạ Thị Hạnh ở Thái Bình…
Phần 3 của “Hào khí Trường Sơn” gồm gần 100 bài thơ của các tác giả Hội VHNT Trường Sơn Bắc Ninh. Trước đó là 5 bài thơ được giải kỳ trước của Hội Trường Sơn Bắc Ninh. Đó là “Dòng lệ đỏ” của Phạm Đăng Kiểm, “Trận Sa-la-van” của Nguyễn Doãn Thiết, “Nỗi đau da cam” của Nguyễn Quốc Lập, “Lời ru bà tôi” của Quang Đại, “Gặp lại đồng đội” của Nguyễn Đình Triển.
Người đọc xúc động mạnh vơi bài “Lời ru bà tôi” của tác giả Quang Đại. Lời thơ giản dị chân thực mà hàm súc khiến ta nghẹn ngào “Tôi lớn lên bằng lời ru của bà/ …Lời ru - Ru bao chàng trai thành dũng sĩ… Không ai tặng huân chương cho bà tôi cả/ …Nấm mộ bà tôi thành tấm huy chương đeo trên ngực đồng quê. Lời ru tôi ngày nào bà đem ra đồng ru xanh cho cỏ, ru vàng cho lúa…Lời ru bay lên trắng muốt cánh cò!...Quá hàm súc! Quá sâu sắc! và rất thơ!
Trong số 96 bài thơ “Hào khí Trường Sơn” của 20 tác giả, có nhiều bài thơ hay, rất nhiều tứ thơ đẹp, nhiều câu thơ chân thực, nhưng cũng rất nhiều câu thơ hàm chứa sâu xa. “Nhớ rừng” của Phạm Thị Nhung, “Cuộc chia tay màu lửa”, “Quà tặng mẹ” của Phạm Đăng Kiểm, “Những cuộc đời đã hóa núi sông” của Vũ Ngọc Hòa, “Còn mãi trong tôi” của Nguyễn Quốc Lập, “Ký ức Trường Sơn” của Nguyễn Đình Sinh, “Trở lại Nam Lào”, “Sốt rét” của Nguyễn Doãn Thiết, “Tiếng em hát” của Nguyễn Tất Đình Vân, cũng như một số bài thơ đã được phổ nhạc của Nguyễn Vũ Vẽ…
Phần 4 của “Hào khí Trường Sơn” là trang thơ đồng đội bốn phương bao gồm 54 tác phẩm của 42 tác giả khắp trong Nam ngoài Bắc. Có thể nói “Hào khí Trường Sơn” hội tụ được anh tài bốn phương, trong đó có rất nhiều cây bút nổi tiếng, đó là Phạm Thành Long, Nguyễn Hữu Quý, Vũ Trình Tường, Phan Vĩnh Điển, Hoàng Văn Kính, Hồ Văn Chi, Hà Đỗ Tú, Phương Nga…
Điểm qua đôi nét về ấn phẩm “Hào khí Trường Sơn” của Hội Truyền thống Trường Sơn tỉnh Bắc Ninh; khuôn khổ một bài báo không thể nào nói hết những những suy nghĩ, những trăn trở, những tấm lòng của hơn một trăm tác giả gửi gắm trong hơn 500 trang viết. Trân trọng cảm ơn những người làm nên “Hào khí Trường Sơn” và cả những người đã làm cho “Hào khí Trường Sơn” tỏa sáng.
NGƯT Vũ Ngọc Hòa - Hội VHNT Bắc Ninh