Giao thông từ góc nhìn ý thức

Hầu như ai cũng hiểu tương đối Luật Giao thông đường bộ, kể cả học sinh, dù lứa tuổi này chưa được phép điều khiển phương tiện giao thông như ô tô, mô tô. Bởi ngoài những kiến thức học ở trường, từ cha mẹ lúc tham gia giao thông, học sinh còn học được nhiều từ các phương tiện truyền thông đại chúng. Vậy mà người ta dù hiểu luật nhưng vẫn cố tình phạm luật. Không khó để bắt gặp nhiều người băng qua đường không đúng vạch dành cho người đi bộ. Bất chấp xe cộ đông đúc, vì muốn nhanh, họ cứ việc leo lươn qua bên kia đường trong sự lo lắng của tài xế khi tham gia giao thông. Họ đâu biết rằng, có thể chỉ vì một lỗi của mình đã khiến cho xe cộ hỗn loạn, dẫn đến ùn tắc một đoạn rồi cả con đường, ngã tư, vòng xoay. Thậm chí, có thể trong lúc xử lý tình huống né người đi bộ không đúng vạch quy định mà tài xế gây ra tai nạn.
Nhiều xe máy cứ vô tư leo lề cày nát lề đường khiến cho vỉa hè trở nên hư hỏng, xấu xí. Lại có kẻ lười, nghĩ rằng nếu chạy đúng đường thì đánh một vòng quá xa nên cho xe chạy ngược chiều. Chạy đường gần, nghĩ chẳng xa xôi gì nên không khi nào đội mũ bảo hiểm để bảo vệ. Nhất là những bạn trẻ có máu phiêu lưu mạo hiểm, thích phim hành động, khi lái xe thường nẹt bô, đánh võng, buông tay... để tự khẳng định mình giỏi mà không nghĩ rằng điều đó là hết sức điên rồ. Có nhiều clip trên Youtube khi công chúng xem không khỏi hết hồn vì những quái xế lái xe bằng chân, trong tư thế nằm... có phụ huynh còn dám đưa xe ô tô cho con mình lái thử trên đường dù đứa bé chưa học hết THCS.
Lại nói về xe tải. Đây là phương tiện giao thông ám ảnh nhất vì mức độ gây ra tai nạn giao thông. Hầu như phần lớn tai nạn giao thông, kinh hoàng đều do xe tải gây ra. Máu hiếu thắng của một số lái xe tải; nhất là người trẻ, thích thể hiện mình trỗi lên nên chạy bạt mạng ngoài quốc lộ. Khi có sự cố, họ không nhường đường nhau mà cố lấn len, cúp đầu xe để xe đối phương không vượt lên trước được. Đó là chưa nói hiện nay có tình trạng không ít người chạy giấy phép lái xe, thi "bao đậu", chứ không qua trường lớp học hành hẳn hoi.
Trong quan hệ giữa cảnh sát giao thông và người tham gia giao thông, ngoài việc hướng dẫn nghiêm chỉnh chấp hành luật, xử phạt khi vi phạm luật thì hai bên có sự tương tác về vấn đề "thủ đầu đầu tiên". Một số cảnh sát giao thông biến chất, nhận tiền người vi phạm kẹp trong bao thuốc lá, giấy tờ xe rồi cho họ đi mà không lập biên bản xử phạt. Điều này được truyền thông đưa tin rất nhiều nhưng thái độ xử lý chưa đến nơi đến chốn, chỉ ở mức xử lý hoặc tạm đình chỉ công tác, kiểm điểm trách nhiệm. Điều này khiến cho những cán bộ quan liêu tiêu cực tiếp tục vi phạm.
Có một số xe công, biển xanh, biển đỏ vô tư chạy ngược chiều trước mặt cảnh sát giao thông nhưng các chiến sĩ đứng chốt “không thấy”. Nhiều lần người dân bức xúc về vấn đề này. Đỉnh điểm của bức xúc đã được thể hiện bằng việc dân chặn xe biển số xanh 80 đi ngược chiều tại đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh), khi cảnh sát giao thông ngó lơ vào ngày 15-9-2016. Có xe cấp cứu, dù không có người bệnh bên trong vẫn hụ còi inh ỏi hòng được ưu tiên, làm giao thông thêm phần hỗn loạn, phức tạp...
Những điều nói trên bắt nguồn từ ý thức về một văn hóa-văn hóa giao thông tồi tệ, thành ra giao thông ở ta càng trở nên lộn xộn. Từ việc kém ý thức dẫn đến thói quen xấu tính, tiêu cực và càng lún sâu vào tư tưởng tư lợi, vụ lợi, sống chết mặc ai. Một mớ hỗn độn dây chuyền đó đã kéo văn minh về giao thông ở ta tụt hậu so với các quốc gia trong khu vực và thế giới. Hằng năm, nhiều vụ tai nạn giao thông xảy ra vô cùng thương tâm bởi từ việc kém ý thức này mà ra. Mà một khi ý thức đã kém thì cơ quan chức năng không thể xử lý nhẹ hoặc ở mức độ nhắc nhở mà cần phải phạt mạnh tay, nghiêm khắc, không bao che cũng như quan liêu. Nhiều quốc gia, nhờ luật pháp nghiêm minh trong việc xử phạt người vi phạm giao thông nên đã đẩy lùi tai nạn giao thông, củng cố lại sự an toàn, khuôn phép.
Nguyễn Thanh Vũ