Đưa Hiến pháp vào cuộc sống: Những nội dung cơ bản của Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam

by tkts

(Tiếp theo kỳ trước)
Chương II: Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
Chương II của Hiến pháp được sửa đổi, bổ sung và bố cục lại Chương V của Hiến pháp năm 1992 (quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân) thành Chương II “Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân” đặt trang trọng sau Chương I “Chế độ chính trị”; Đồng thời chuyển các quy định liên quan đến quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân tại các chương khác của Hiến pháp năm 1992 về chương này. Sự thay đổi về tên gọi và bố cục trong Hiến pháp mới nhằm khẳng định giá trị, vai trò quan trọng của quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân trong Hiến pháp, thể hiện đường lối nhất quán của Đảng, Nhà nước ta trong việc công nhận, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân.
So với Hiến pháp năm 1992, Hiến pháp mới có sửa đổi, bổ sung, phát triển quan trọng về quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân sau đây:

  • Khẳng định “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân về chính trị, dân sự, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật” (Điều 14). Hiến pháp năm 1992 ghi nhận quyền con người về chính trị , dân sự và kinh tế, văn hóa, xã hội được thể hiện trong quyền công dân (Điều 50). Hiến pháp mới đã bổ sung quy định việc hạn chế quyền con người, quyền công dân không thể tùy tiện mà phải “Theo quy định của pháp luật”.
  • Bổ sung một số quyền mới là thành tựu của gần 30 năm đổi mới đất nước; thể hiện rõ hơn trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo đảm thực hiện quyền con người, quyền công dân. Đó là quyền sống (Điều 19), quyền hiến mô, bộ phận cơ thể, hiến xác (Điều 20), quyền bất khả xâm phạm đời sống riêng tư (Điều 21), quyền được bảo đảm an sinh xã hội (Điều 34), quyền kết hôn và ly hôn (Điều 36), quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa, tham gia vào đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa (Điều 41), quyền xác định dân tộc (Điều 42), quyền được sống trong môi trường trong lành (Điều 43)… Việc ghi nhận các quyền này trong Hiến pháp là hoàn toàn phù hợp với các điều ước quốc tế mà CHXHCN Việt nam là thành viên, khẳng định cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc thực hiện quyền con người.
  • Tiếp tục kế thừa các quy định của Hiến pháp 1992 quy định các nghĩa vụ cơ bản của công dân như: nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc (Điều 44), nghĩa vụ quân sự (Điều 45), nghiã vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật, tham gia bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và chấp hành những quy tắc sinh hoạt công cộng (Điều 46); riêng nghĩa vụ nộp thuế được sửa đổi về chủ thể là mọi người có nghĩa vụ nộp thuế theo luật định (Điều 47) mà không chỉ công dân có nghĩa vụ nộp thuế như quy định tại Hiến pháp năm 1992.
  • Về cách thức thể hiện, Hiến pháp có sự đổi mới quan trọng theo hướng ghi nhận mọi người có quyền, công dân có quyền; quyền con người là quyền tự nhiên, bất cứ ai cũng có quyền đó; quyền công dân là quyền của những người có Quốc tịch Việt Nam. Để mọi người, công dân thực hiện các quyền của mình thì Hiến pháp mới quy định rõ trách nhiệm của Nhà nước phải ban hành luật hoặc pháp luật để tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người và công dân thực hiện tốt các quyền của mình.
    (Còn nữa)
    Ban pháp luật Hội CCB Việt Nam