Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam: Đề nghị tăng cường khả năng nội địa hóa, làm chủ công nghệ đường sắt tốc độ cao

Hội đồng Thẩm định Nhà nước thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam họp chiều ngày 14/10/2024.

Hội đồng Thẩm định Nhà nước thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam đề nghị tổng mức đầu tư, đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội và hiệu quả tài chính, làm rõ phương án huy động và khả năng cân đối vốn.

Theo dự kiến Chính phủ sẽ trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam vào kỳ họp thứ 8 vào cuối tháng 10.

Chiều ngày 14/10/2024 Hội đồng Thẩm định Nhà nước thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam đã họp thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam.

Chủ tịch Hội đồng thẩm định - Bộ trưởng Bộ kế hoạch và đầu tư (KH&ĐT) Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh đường sát cao tốc Bắc – Nam là công trình đặc biệt quan trọng đối với phát triển đất nước, góp phần nâng tầm vị thế, cơ đồ của quốc gia trong kỷ nguyên mới nên cần quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt để triển khai thực hiện.

Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam đã được Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương Đảng thống nhất chủ trương đầu tư toàn tuyến với vận tốc thiết kế 350 km/h, vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.

Theo hồ sơ dự án tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam vừa vận tải hành khách vừa chở hàng hóa. Tổng mức đầu tư là 67,3 tỷ USD theo hình thức đầu tư công, đầu tư trong 10 năm.  

Sau khi các thành viên trong Hội đồng thảo luận và cho ý kiến đối với các nội dung của Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án; báo cáo kết quả thẩm tra của tư vấn thẩm tra; dự thảo báo cáo kết quả thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án, Hội đồng thẩm định đã ra kết luận.

Trong kết luận, Hội đồng thẩm định đề nghị Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) rà soát kỹ về số liệu dự bảo nhu cầu vận tải (hành khác, hàng hoá) trên hành lang Bắc - Nam bảo đảm sự tin cậy và phù hợp, tương đồng với các dự án trên thế giới.

Đề nghị Bộ GTGT giải trình rõ các yếu tố về kỹ thuật hướng tuyến phải thẳng nhất có thể để giảm chi phí (đặc biệt là đoạn tuyến qua tỉnh Nam Định), bảo đảm tốc độ khai thác cho các đoàn tàu, tạo không gian phát triển mới, tránh các khu dân cư, đô thị lớn nhưng phải có phương án kết nối phù hợp, thuận tiện để kết nối ngắn nhất đến sân bay, cảng biển lớn.

Giải trình rõ về hướng tuyến để tạo thuận tiện liên kết hành lang Đông - Tây và kết nối với các tuyến đường sắt Trung Quốc, Lào, Campuchia.

Tiếp tục phối hợp với các địa phương có tuyến đường sắt tốc độ cao đi qua rà soát, điều chỉnh hướng tuyến, vị trí nhà ga của Dự án, nhất là các vị trí có lợi thế kết nối với các đầu mối giao thông lớn, các khu kinh tế...

Về tốc độ khai thác, đề nghị Bộ GTVT thuyết minh kỹ các yêu cầu kỹ thuật của tuyến đường với tốc độ thiết kế 350 km/h trong việc khai thác tàu hàng container.

Bộ GTVT cần thuyết minh làm rõ quy mô nhà ga đáp ứng các nhu cầu hoạt động phụ trợ như bãi đỗ xe, kết nối với các phương tiện giao thông khác... diện tích tối thiểu theo thông lệ quốc tế.

Các ga phải tính toán, xác định diện tích đủ lớn phù hợp, bảo đảm tầm nhìn chiến lược lâu dài để phát triển đầy đủ dịch vụ, hiện đại, khai thác hiệu quả tối đa nguồn lực đất đai và không gian phát triển mới...; lưu ý ý kiến của một số địa phương về việc không xác định quy mô tối đa của nhà ga.

Về tổng mức đầu tư, đề nghị Bộ GTVT rà soát trên cơ sở nguyên tắc tính đúng, tính đủ và phù hợp với quy định của pháp luật tại bước lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi.

Về phương án đầu tư, Hội đồng Thẩm định nhà nước đề nghị làm rõ các thông số về quy mô đầu tư các hạng mục dự án trên cơ sở phân tích, đánh giá sự tuân thủ khung tiêu chuẩn áp dụng thực tiễn các dự án tương đồng trên thế giới và phù hợp với hoàn cảnh, các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của nước ta hiện nay.

Về hiệu quả của dự án, cần rà soát lại nội dung đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội và hiệu quả tài chính của dự án cho phù hợp, đặc biệt là số liệu tính toán hiệu quả tài chính.

Bộ GTVT cần thuyết minh làm rõ phương án huy động và khả năng cân đối vốn cho dự án bảo đảm khả thi và đúng quy định pháp luật.

Về cơ chế chính sách đặc biệt, Hội đồng Thẩm định nhà nước đề nghị Bộ GTVT rà soát tổng thể các nhóm cơ chế chính sách đặc biệt nêu trong hồ sơ, tài liệu dự án;

Rà soát kỹ lưỡng, làm rõ các cơ chế, chính sách thật sự cần thiết đối với dự án để báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định, bảo đảm hiệu lực pháp lý và tính khả thi thực hiện.

Làm rõ các đề xuất cơ chế chính sách về hỗ trợ doanh nghiệp chuyển giao công nghệ; tìm kiến vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài có chi phí thấp.

Nghiên cứu, xem xét các đề xuất của thành viên Hội đồng, trong đó có đề xuất cơ chế, chính sách đặc biệt cho phép trong bước tiếp theo điều chỉnh quy hoạch đô thị, quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch khác có liên quan.

Hội đồng cũng đề nghị tăng cường khả năng nội địa hóa, làm chủ công nghệ đường sắt tốc độ cao.

Bộ Giao thông Vận tải còn Hội đồng đề nghị tiếp tục nghiên cứu, đánh giá lợi thế của hình thức đầu tư công so với các hình thức khác, nhất là đối với các đoạn không có ưu thế phát triển đường sắt; Đồng thời làm rõ tính khả thi của việc thực hiện dự án theo đúng tiến độ, thời gian thực hiện dự án.

Theo Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi được trình bày trước Hội đồng thẩm định Nhà nước, Dự án đường sắt tốc độ cao cao tốc Bắc – Nam đáp ứng nhu cầu vận tải, góp phần tái cơ cấu thị phần vận tải trên hành lang Bắc - Nam một cách tối ưu, bền vững, tạo tiền đề, động lực cho phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh.

Đồng thời tăng cường kết nối vùng, miền, các cực tăng trưởng, tạo động lực lan tỏa, mở ra không gian phát triển kinh tế mới, tái cấu trúc các đô thị, phân bố dân cư, chuyển dịch cơ cấu kinh tế; tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Tuyến đường này dài 1541 km, dự kiến sẽ đi qua 20 tỉnh/thành phố, với 23 nhà ga hành khách và 5 ga hàng.

Bộ Giao thông Vận tải đặt mục tiêu lập Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án trong giai đoạn 2025-2026, khởi công vào cuối năm 2027 và hoàn thành toàn bộ tuyến đường vào năm 2035.

PV