Con voi cụt… vòi

Quang Trung - Nguyễn Huệ, người Anh hùng áo vải đất Tây Sơn không chỉ là một nhà quân sự thiên tài, một tướng quân  mưu lược, quyết đoán, một chính khách cỡ lớn... mà còn là một người vui tính và hài hước cả trong ứng đối với kẻ thù.

Sử cũ chép rằng sau thất bại trong cuộc chiến tranh xâm lược Đại Việt, nhiều danh tướng của họ đã phải phơi xác ở  Thăng Long, triều đình nhà Thanh hết sức cay cú. Với thái độ hống hách của nước lớn, vua Càn Long đòi Quang Trung phải cống nạp "người vàng" - một tục lệ được khởi xướng từ nhà Nguyên khi yêu cầu nhà Trần cống "người vàng" thay cho việc nhà vua phải sang chầu. Tục lệ này tuy không được duy trì liên tục nhưng kéo dài từ thời nhà Trần, nhà Mạc đến nhà Lê.

Nhận được yêu sách của vua Càn Long, Quang Trung khéo léo từ chối. Để chấm dứt tục lệ này, vua Quang Trung giao cho Ngô Thì Nhậm thảo một bức thư gửi cho Tổng đốc Lưỡng Quảng - Phúc Khang An, trong đó nói rõ: "...Nay thấy ngài theo lệ Trần - Lê - Mạc cũ bắt cống người vàng, như vậy Quốc trưởng nước tôi giờ té ra lại liệt vào hàng tiếm ngụy như nhà Mạc... lại phải chịu chung một luật như nhà Trần bắt Ô Mã Nhi, nhà Lê giết Liễu Thăng ư ?"... Thế là triều đình nhà Thanh không đòi cống "người vàng" nữa. Tuy nhiên, vua Thanh vẫn cay cú đòi thay vì không cống "người vàng" thì phải cống voi chiến. Quang Trung liền đồng ý. Ngài mỉm cười nói với quan cận thần: "Chọn con nào cụt vòi cho nó một con".

Chuyện chưa dừng lại ở đó, tháng 5 năm Càn Long thứ 54 (1789), vua Thanh mời Quốc vương An Nam sang 'triều cận" nhân dịp "lễ bát tuần khánh thọ" (sinh nhật lần thứ 80 của nhà vua vào năm 1790). Để giữ hòa khí bang giao, tập trung tái thiết đất nước, biết từ chối không tiện, Quang Trung đã chọn Phạm Công Trí ( cháu gọi Ngài bằng cậu) đóng giả vào vai Hoàng đế Quang Trung cùng một đoàn sứ bộ tùy tùng hơn 150 người sang nhà Thanh "triều cận". Triều đình nhà Thanh không hề hay biết, mà vẫn đón tiếp "giả vương" và đoàn sứ bộ hết sức long trọng.

Nhờ tài ứng đối khôn khéo, tinh tế và hài hước của Quang Trung mà tục lệ cống nạp "người vàng"  cũng chấm dứt hẳn từ đó.

Long Trần