Chị Hợp hồi sinh nghề dệt zèng dân tộc Tà Ôi

Nghệ nhân Mai Thị Hợp (thứ hai bên trái) đang hướng dẫn chị em phụ nữ thị trấn A Lưới dệt zèng.
Tại Hội chợ Hàng thủ công truyền thống tổ chức tại Bảo tàng Dân tộc học, chị Hợp vừa giới thiệu sản phẩm cho khách tham quan, vừa tâm sự với chúng tôi nghề dệt zèng.

Dáng người nhỏ bé, làn da ngăm đen đặc trưng của đồng bào dân tộc vùng núi A Lưới, ánh mắt hiện rõ niềm vui, chị cho biết: “Dệt zèng là nghề truyền thống có từ lâu đời của đồng bào dân tộc Tà Ôi nơi đây. Những sản phẩm từ zèng là lễ vật hoặc trang phục không thể thiếu trong sinh hoạt cộng đồng hoặc các lễ hội quan trọng của đồng bào vùng cao A Lưới. Mỗi sản phẩm dệt zèng có giá trị về nhiều mặt, vừa là vật dụng, bảo đảm nhu cầu sinh hoạt, vừa là tác phẩm nghệ thuật, thể hiện nét đặc trưng độc đáo trong kho tàng văn hóa của người Tà Ôi”.

Từ bé, chị Hợp cũng như nhiều bạn khác được mẹ truyền dạy cho nghề dệt zèng truyền thống. Bởi quan niệm, một cô gái chưa chồng phải khéo léo, đảm đang thể hiện qua việc biết dệt cho mình những tấm vải choàng, khăn quàng cổ, áo, váy và làm của hồi môn khi về nhà chồng.

Nhưng thời điểm đó, rất nhiều người đã bỏ nghề dệt zèng, lớp trẻ thì nhiều người không biết. Đứng trước sự mai một của nghề dệt truyền thống, chị Hợp đã trăn trở rất nhiều - chị nuôi quyết tâm khôi phục lại nghề dệt zèng.

Nói là làm, chị Hợp đã tập hợp những người có tay nghề cao, sau đó dạy nghề cho những người chưa biết. Bất kể ngày đêm, chị lặn lội đến từng gia đình vừa vận động chị em phụ nữ thạo nghề trở lại với dệt zèng. Đồng thời, đích thân chị mang sản phẩm do mình làm ra xuống miền xuôi bán thử.

Năm 2004, chị Hợp đứng ra thành lập tổ dệt cho chị em có hoàn cảnh khó khăn tại xã A Đớt. Hằng ngày, chị tận tình chỉ dẫn cho chị em từng đường dệt, cách đính hạt cườm vào tấm dệt, sáng tạo thêm nhiều mẫu mã, họa tiết mới rồi hướng dẫn chị em làm để tạo ra được sản phẩm đẹp nhất. Từ khi chuyển ra thị trấn, tổ dệt được nâng cấp lên thành HTX dệt zèng-thổ cẩm thị trấn A Lưới. Đến nay, HTX đã có 30 chị em tham gia, thu nhập bình quân mỗi người 2-4 triệu đồng/tháng.

Với mong muốn dệt zèng A Lưới được “bay cao, bay xa”, chị Hợp đã chủ động liên hệ tham gia các hội chợ triển lãm trong và ngoài tỉnh, hội chợ làng nghề, festival... Đặc biệt, năm 2015, thổ cẩm Tà Ôi được tham gia trình diễn ở Nhật Bản, chị Hợp chính là người đại diện cho phụ nữ Tà Ôi tham gia thao diễn nghề tại đây.

Chị Hợp cho biết: “Tôi luôn trăn trở là làm sao sản phẩm do chính bàn tay những phụ nữ dân tộc Tà Ôi làm ra được đắt hàng tạo thu nhập thêm cho chị em nơi vùng cao của huyện A Lưới”.

Là người đã có công lớn trong việc hồi sinh nghề dệt zèng của dân tộc Tà Ôi, tạo việc làm cho lao động tại địa phương và đưa sản phẩm giới thiệu không chỉ trong nước mà còn cả thế giới, chị Mai Thị Hợp đã được vinh danh trong Lễ tuyên dương người có uy tín, nhân sĩ trí thức và doanh nhân tiêu biểu dân tộc thiểu số toàn quốc năm 2017.

Vũ Minh