Hình ảnh TNXP đã trở thành ấn tượng cao đẹp từ những cuộc chiến tranh thần thánh, thành những bài ca đi vào năm tháng như “Cô gái mở đường” của Xuân Giao, “Chào em cô gái Lam Hồng” của Ánh Dương… hay để lại những chứng tích lịch sử ở Ngã ba Cò Nòi, Đồng Lộc, Chuông Bồn… Công lao của họ được đời sau ghi nhớ. Nhưng tiếc thay, chiến tranh đã lùi xa gần 40 năm mà đến nay số cựu TNXP được giải quyết chế độ chính sách mới chỉ chiếm 70%. Ước tính, hiện cả nước còn 13 vạn cựu TNXP và 30.000 thanh niên xung kích phục vụ biên giới chưa được giải quyết chế độ chính sách…? Hội Cựu TNXP Việt Nam cho biết, hiện đã xác định được danh sách của hơn 420 nghìn người, còn lại chủ yếu do thất lạc giấy tờ và những bất cập trong văn bản hướng dẫn. Bức xúc nhất vẫn là hơn 7.000 trường hợp chưa được công nhận là thương binh, 681 trường hợp chưa được công nhận là liệt sĩ và khoảng 11 nghìn người và con đẻ của họ bị nhiễm chất độc hóa học chưa được hưởng chế độ.
Phải thừa nhận rằng, nguyên nhân chính gây ra thiệt thòi quá lớn cho các cựu TNXP chính là vì thủ tục hành chính rườm rà, lối làm việc tắc trách và vô cảm của bộ máy công quyền các cấp đối với những người có công với cách mạng. Trong điều kiện chiến tranh ác liệt, những thanh niên tuổi 18, đôi mươi phơi phới lên đường ra trận, có ai đòi hỏi chế độ, chính sách. Và trong chiến tranh, hồ sơ, giấy tờ thất lạc, không đầy đủ cũng là chuyện phổ biến. Nhưng khi Nhà nước có chính sách giải quyết chế độ cho họ thì các cơ quan chính sách lại có những đòi hỏi máy móc, chẳng khác gì đánh đố họ. Người có điều kiện thì chạy ngược, chạy xuôi khắp trong Nam, ngoài Bắc để xin xác nhận. Người già cả ốm đau, nghèo khó không thể chạy đủ giấy tờ đành chịu.
Từ 27-7-2011, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định 40/2011/QĐ-TTg, quy định chế độ đối với TNXP tập trung tham gia kháng chiến trong thời gian từ ngày 15-7-1950 đến ngày 30-4-1975 đã hoàn thành nhiệm vụ trở về địa phương mà không thuộc diện hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động, chế độ bệnh binh, chế độ thương binh, người hưởng chính sách như thương binh, chế độ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học. Mãi sau 2 năm, Bộ Nội vụ, Bộ LĐTBXH, Bộ Tài chính mới ra được Thông tư hướng dẫn thực hiện Quyết định của Thủ tướng. Rồi cuối năm 2013, các bộ, ban, ngành liên quan mới dự thảo được văn bản “Hướng dẫn thực hiện Chương trình tổng rà soát việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng trong 2 năm 2014-2015”. Thế có nghĩa là, năm nay và năm 2015, đối tượng TNXP còn phải trông đợi sự “rà soát” của liên ngành, sau đó mới được hưởng chế độ.
Bắt đầu từ tháng 4-2014, cả nước tiến hành rà soát việc thực hiện chế độ chính sách với người có công với đất nước, trong đó những Cựu TNXP đã, đang và chưa được hưởng chế độ ưu đãi là một trong 7 đối tượng được rà soát đợt này và việc giải quyết sẽ thực hiện trong năm 2015. Tuy nhiên, để việc rà soát và giải quyết được triệt để, rất cần rà soát lại ngay chính đối với đội ngũ cán bộ làm công tác chính sách, xử lý nghiêm minh và kiên quyết đưa ra khỏi bộ máy những kẻ vô tâm, làm ăn tắc trách để sao cho những người đã có thời đóng góp cho đất nước không bị chính những người lẽ ra phải là “công bộc của dân” sách nhiễu, gây thiệt thòi.
Mai Anh