Bình luận: Nhật Bản - Ấn Độ tạo thế đối trọng với Trung Quốc (03/10/2012)

Có thể nói, Nhật Bản vừa có sự thay đổi chính sách lớn khi lần đầu tiên kể từ chiến tranh Thế giới thứ hai, cho phép xuất khẩu vũ khí tới bất cứ nước nào. Nhật Bản đã từng chịu đựng sự hủy diệt khủng khiếp của bom nguyên tử trong thế chiến thứ hai. Cho đến nay, đất nước này sản xuất vũ khí để phòng vệ và thực hiện chính sách theo chủ nghĩa hòa bình không liên quan đến xuất khẩu vũ khí. Trong những năm qua, Nhật Bản chỉ nhập khẩu các vũ khí cần thiết từ Mỹ thông qua sự chuyển giao công nghệ. Thế nhưng, trong bối cảnh an ninh trong khu vực cũng như trên thế giới đang có nhiều diễn biến phức tạp, Nhật Bản đang muốn phá vỡ tình trạng này.

Để thực hiện mục tiêu trở thành nước lớn về quân sự, chính phủ Nhật Bản chủ trương dỡ bỏ lệnh cấm vận xuất khẩu vũ khí để tăng ngân sách quốc phòng, hiện đại hoá quân đội, đặc biệt là lực lượng không quân và hải quân, đối phó với mọi thách thức tại khu vực... Quyết định mời chào mua sắm vũ khí của Nhật Bản vừa qua bao gồm các thiết bị tác chiến điện tử, tàu tuần tiễu và các thiết bị công nghệ cao và Ấn Độ là nước đầu tiên nằm trong danh sách mua vũ khí của Nhật. Việc sẵn sàng xuất khẩu vũ khí tới Ấn Độ được dư luận cho là một phần trong tầm nhìn chiến lược của Nhật Bản nhằm giảm sự ảnh hưởng đang ngày càng tăng của Trung Quốc ở châu Á.

Thực tế chỉ ra rằng, thời gian qua Nhật Bản và Ấn Độ có nhiều động thái tăng cường quan hệ song phương lên tầm chiến lược trong bối cảnh thế giới chứng kiến những sự trỗi dậy không ngừng của các thế lực mới trong khu vực. Vấn đề đáng chú ý ở đây là việc Nhật Bản chọn Ấn Độ là nước đầu tiên để bán các thiết bị quân sự đã cho thấy mối quan hệ hợp tác chiến lược ngày càng được tăng cường giữa hai nước. Quan hệ này không là kết quả của một sự tình cờ mà xuất phát từ sự cần thiết. Tình trạng bất ổn do nạn cướp biển ngày càng lan rộng trong khi hai nước này lệ thuộc gần như hoàn toàn thương mại hàng hải, những đe dọa từ bán đảo Triều Tiên với các vụ thử hạt nhân, bắn tên lửa liên lục địa… đã dẫn hai nước đến chỗ có cùng quan điểm và lợi ích chiến lược chung. Nhưng đó chưa phải là những lý do chính yếu nhất khiến hai nước này sát lại gần nhau. “Sự trỗi dậy” mạnh mẽ của Trung Quốc với việc tăng cường sức mạnh quân sự của mình ở khu vực châu Á trong thời gian qua mới là lý do khiến cả Nhật Bản và Ấn Độ không thể “ngồi yên”.

Rõ ràng, Nhật Bản và Ấn Độ đều có những mối quan hệ “cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt “ với người láng giềng Trung Quốc. Quan hệ Ấn Độ - Trung Quốc có thể soi chiếu qua lăng kính của các tranh chấp song phương trong lịch sử, nhất là tranh cãi dọc đường biên giới. Thêm vào đó, việc Trung Quốc thúc đẩy chiến lược “chuỗi ngọc trai” ở các nước ven bờ Ấn Độ Dương, ví như việc Pa-ki-xtan, xây dựng căn cứ quân sự cho tàu chiến viễn dương, muốn thâm nhập Ấn Độ Dương, điều đó cũng khiến Ấn Độ không hài lòng. Trạng thái căng thẳng giữa Nhật Bản - Trung quốc mà đỉnh điểm chính là sự tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư đang ngày một phức tạp, có nguy cơ đẩy hai nước vào một vòng xoáy mới.

Có thể thấy, những diễn biến phức tạp trong khu vực đang góp phần tạo nên chất xúc tác mới cho quan hệ giữa Ấn Độ và Nhật Bản. Ngoài câu chuyện mua bán vũ khí, vào cuối năm nay, lần đầu tiên, Ấn Độ và Nhật Bản sẽ tiến hành một cuộc tập trận hải quân quy mô lớn. Ngoài ra các cuộc thảo luận cấp phái đoàn giữa lực lượng hải quân hai nước dự kiến cũng sẽ diễn ra tại Tô-ky-ô vào cuối tháng 11 tới. Tất cả những động thái này phản ánh thực tế cả Ấn Độ và Nhật Bản đều đang mong muốn có cái bắt tay chặt hơn, nhất là trong lĩnh vực an ninh quốc phòng nhằm gia tăng sự hiện diện quân sự để đối phó với mọi thách thức tại khu vực và điều quan trọng hơn là để tạo thế đối trọng với Trung Quốc.

Hơn nữa, năm nay là năm kỷ niệm lần thứ 60 ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Ấn Độ - Nhật Bản, vì thế, sẽ có rất nhiều sự kiện và hợp tác song phương giữa hai nước, vốn đã rất ấn tượng, nhằm phát triển sâu rộng hơn, đặc biệt là trong lĩnh vực an ninh quốc phòng. Sự tăng cường hợp tác giữa hai nước này không chỉ có ý nghĩa song phương mà điều chắc chắn còn ảnh hưởng tới tương quan giữa các nước lớn trong khu vực trong thời gian tới.

Thanh Lâm