Bầu trời khép lại

Chó nghiệp vụ kiểm tra hành lý sau khi máy bay Ryanair đáp xuống Minsk ngày 23-5.

Một chiếc máy bay của Hãng hàng không Ryanair (Ireland) đang trên hành trình từ Athens (Hy Lạp) đến Vilnius (Litva) ngày 23-5 đã phải chuyển hướng và hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay ở thủ đô Minsk của Belarus chỉ hai phút trước khi đáp xuống Vilnius bởi phi hành đoàn nhận được thông báo có thiết bị nổ trên máy bay. Không chỉ thông báo suông, máy bay tiêm kích MiG-29 thuộc lực lượng vũ trang Belarus đã hộ tống máy bay của Ryanair hạ cánh.

Vụ việc xảy ra chớp nhoáng nhưng nguyên nhân của nó đã có từ lâu và chắc chắn hệ lụy sẽ còn kéo dài. Bầu trời đã khép lại với Belarus bởi các đòn trừng phạt bổ sung từ phương Tây mà Minsk biết rõ sẽ xảy ra với hành động trên, dù chưa có cuộc điều tra nào được tiến hành để làm rõ ai sai, ai đúng.

Vậy vì sao Belarus ép chiếc máy bay trên phải hạ cánh? Theo thông báo của phía Belarus, lý do là có thông tin cảnh báo có thiết bị nổ trên máy bay. Do vậy, sau khi máy bay hạ cánh xuống Minsk, lực lượng chức năng Belarus đã kiểm tra sơ bộ cả trong và ngoài máy bay cũng như khoang hành lý, sau đó kiểm tra kỹ trong 2 giờ rưỡi. Các chuyên gia chất nổ đã không phát hiện vật thể khả nghi nào. Thế nhưng, nhà chức trách Belarus cho biết trong quá trình kiểm tra máy bay đã phát hiện trong danh sách hành khách có người đồng sáng lập kênh truyền hình Nexta Romat Protasevich mà chính quyền nước này năm 2020 cáo buộc phạm một loạt tội danh, trong đó có tổ chức các cuộc bạo động quy mô lớn. Cơ quan bảo vệ pháp luật Belarus đã bắt giữ người này.

Đó mới chính là nguyên do khiến các nước phương Tây ngay lập tức phản đối Belarus. Việc bắt giữ Protasevich chẳng khác nào bắt sống “quân chủ lực” của phương Tây trong chiến dịch “cách mạng màu” nhằm lật đổ chính quyền của Tổng thống Belarus - Alexander Lukashenko, làm suy yếu Belarus và rồi gián tiếp khiến Nga mất đi một đồng mình chủ lực. Mới chỉ cách đây hơn một năm, sau cuộc tổng tuyển cử ở Belarus với việc ông Lukashenko giành chiến thắng vang dội để tiếp tục tại vị, Belarus đã bị đảo lộn cho dù đại dịch Covid-19 đang gây những tác động tiêu cực tới quốc gia này. Bên ngoài thì phương Tây tẩy chay kết quả bầu cử; chẳng cử đại diện nào đến giám sát cho dù đã được mời. Chẳng những thế, một số nước châu Âu còn “hà hơi tiếp sức” cho phe đối lập lưu vong phản đối kết quả bầu cử. Vậy nên, ở trong nước, các cuộc biểu tình quy mô lớn liên tiếp nổ ra, thậm chí có vụ việc người biểu tình còn định tràn vào dinh thự của ông Lukashenko. May thay, chính quyền của ông Lukashenko vẫn trụ vững với sự hỗ trợ kịp thời của Nga về nhiều mặt, trong đó có quân sự và tài chính.

Như vậy, có thể nói Belarus đã kịp thời ngăn được một cuộc “cách mạng màu” và giờ bắt được “quân chủ lực”. Đó là một thành công, nhưng cái giá phải trả sẽ là những đòn trừng phạt, cấm vận. Trong khó khăn của Belarus lần này lại có Nga sát cánh hỗ trợ, dù rằng một trong hai người bị bắt có công dân Nga Sofia Sapega. Tổng thống Lukashenko vừa có chuyến thăm tới Nga và hội đàm với người đồng cấp Vladimir Putin nhằm thắt chặt quan hệ song phương và tìm kiếm sự ủng hộ của Moscow. Theo TASS, ngày 29-5, ông Dmitry Peskov - Thư ký báo chí của Tổng thống Nga cho biết: Tại cuộc hội đàm ở T.P Sochi, hai nhà lãnh đạo Nga và Belarus đã thảo luận về hợp tác kinh tế -thương mại, cuộc chiến chống đại dịch Covid-19 và một số vấn đề khác. Liên quan tới khoản vay trị giá 500 triệu USD nằm trong gói vay 1,5 tỷ USD từ Nga, Belarus sẽ nhận được số tiền này vào cuối tháng 6 như kế hoạch và không có rào cản nào có thể ngăn điều này.

Bầu trời đã khép lại với Belarus khi các nước phương Tây ngay lập tức tuyên bố sẽ không cho máy bay của Belarus bay qua không phận hoặc hạ cánh xuống phần lớn các nước châu Âu. Đây là tuyên bố kiểu ăn miếng, trả miếng bởi chưa có kết luận ai đúng, ai sai trong vụ việc. Về phần mình, Bộ Giao thông vận tải Belarus cho biết nước này đã mời các quan chức hàng không quốc tế, trong đó có Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO), quan chức hàng không Mỹ và châu Âu tham gia cuộc điều tra làm rõ vụ việc trên.

Bầu trời này khép lại thì bầu trời khác sẽ mở ra. Với hành động của mình, Belarus sẽ chịu thiệt thòi trong quan hệ với phương Tây nhưng đổi lại, Minsk đã thành công khi “quân chủ lực” của “cách mạng màu” bị bắt giữ.

Thanh Huyền