Bát canh cua đồng (08/11/2012)

Ba lại định múc canh mang sang cho bà Mừng à? Con không cho đâu! Không cho!

Thằng cu Cam nhoài người lấy lại bát canh cua nổi gạch vàng hươm trên tay anh Nhã. Sợ đổ, anh phải đặt xuống bàn..

Con sao thế? – Anh Nhã ngạc nhiên hỏi. – Canh còn nhiều. Ba giã cả một giỏ cua bự, ăn sao hết?
Không hết cũng ứ cho! Ai bảo bà ấy mắng con là “đồ chuột nhắt”. Mà con chỉ chui qua vườn bà để bắt chuồn chuồn chứ có…
Ờ, thế cũng tại con một phần. Lẽ ra con phải theo lối cổng chính đi vào đàng hoàng, chứ ai lại chui như chuột nhắt vậy. – Anh Nhã cười hề hề, đặt một cánh tay lên mái tóc vàng như râu ngô của cậu con trai. – Tuy vậy, ba cũng phải thưa lại với bà Mừng để từ rày bà không gọi con như thế nữa. Còn bây giờ, chúng ta phải bưng canh sang biếu bà. Bà đang ốm, ăn cơm với rau luộc, nuốt sao nổi.

Nhưng anh Nhã chưa kịp đụng tay vào bát canh, cu Cam đã lấy bát canh đổ vào nồi, rồi nhìn ba bằng ánh mắt van xin…

“Thằng bé trước đây ngoan ngoãn thế, mà mới qua một trận ốm được ba mẹ quá nuông chiềâu, đâm ra hư thân mất nết”. Anh Nhã tự nhủ, rồi xới cơm để cho cu Cam ăn trước. Trong lúc nó ăn, anh ra quán mua một gói mì tôm mang biếu bà Mừng.

Ăn cơm chiều xong, như thường lệ, anh Nhã cùng cu Cam đi dạo chơi. Hôm đó, sau một hồi đuổi bắt lũ chuồn bầu, chuồn ớt thoắt đậu thoắt bay trên ngọn các cây điền thanh ven đê, hai cha con lại kéo nhau xuống sông chơi trò ném lia thia. Chơi chán, họ tìm đến cây bàng ba tán ven bờ ngồi nghỉ.

Con có nhận ra ai đây không? – Anh Nhã lấy một tấm ảnh đã bạc màu có hình hai chú bộ đội bá vai nhau, trỏ vào người bên kia. – Sao, con không nhận ra ba à?
Ba đó ư? – Thằng cu Cam liếc ngang, liếc dọc. – Sao khác bây giờ thế nhỉ?
Chuyện! Đã hăm lăm năm rồi còn gì? Hồi đó ba mới mười tám tuổi.
Thế người đứng bên trái là ai?
Bác Toản, Nguyễn Quốc Toản cùng nhập ngũ một đợt với ba năm 1967; và từ đấy cho đến năm 1972, hai người luôn cùng ở một trung đội.
Chắc bác với ba quý nhau lắm nhỉ?
Tất nhiên. – Anh Nhã lại xoa đầu con. – Ba với ba Toản quý nhau vì nhiều lẽ. Thứ nhất là cùng làng. Ở ngoài mặt trận mà có bạn đồng hương cùng làng hiếm lắm nhé. Thứ hai, bác với ba có nhiều cảnh ngộ cùng nhau. Cả hai đều con một, đều mồ côi cha từ bé, và đều có mẹ tần tảo ở vậy nuôi con cho đến ngay khôn lớn. Thứ ba, ba với bác ấy rất hợp tính nhau. Suốt ngần ấy năm trời chẳng hề to tiếng với nhau lần nào.
Vậy mà giữa con với thằng Thọ, thằng Cường thì cách vài hôm lại đánh nhau một trận!
Chúng mày thì nói làm gì – Anh Nhã trề môi dưới ra tiếp. – Đã là bạn bè thì phải như ba với bác ấy, một ngày mà không nhìn thấy nhau thì không yên… Chao ôi. Những ngày ấy mà không được bác Toản săn sóc thì bệnh kiết lỵ với sốt rét ác tính đã giết chết ba từ đời tám hoánh nào rồi. Đó là chưa kể đến đận ba bị thương hồi tháng 2-1968.
Cái đận ấy thế nào ba? – Cu Cam bất chợt ôm ngang lưng anh Nhã.
Cứ bình tĩnh để ba nói cho mà nghe. Đận ấy, ba với bác Toản nhận nhiệm vụ đi trinh sát một đồn giặc ở miền Tây Quảng Trị, không may ba vấp phải mìn định hướng.
Rồi ba bị thương nặng?
Đúng thế! Như vậy là còn may, lẽ ra bỏ mạng nữa đấy chứ. Con có biết sau tiếng nổ là chuyện gì xảy ra không?... Thì các cỡ súng nhỏ, súng to của tụi lính trong đồn cứ nhằm vào chỗ đó mà vãi đạn. Trước tình hình ấy, người khác có thể bỏ mặc ba lại đó mà chạy thoát thân một mình. Nhưng bác Toản thì không. Bác ấy bò đến chỗ ba nằm chết ngất, đem ba ra khỏi “túi đạn”, rồi cõng ba lên lưng rẽ lối, vạch đường đi suốt đêm mới về đến đơn vị.

Anh Nhã dừng lại. Với ánh mắt lờ đờ của một người đang ru lòng trong ký ức xa xăm, anh lại kể tiếp cho con nghe nhiều kỷ niệm êm đềm giữa mình với bác Toản thời gian ở chiến trường.

Có một đận, con ạ! Ba nhớ rất rõ là hôm đó hai người ngồi dựa lưng vào một gốc sung bên bờ sông Ta-lê, chẳng hiểu ai xui khiến, bác Toản với ba thề với nhau thế này. Đến ngày hòa bình, nếu hai đứa cùng sống hoặc cùng chết thì chẳng nói làm gì, nhược bằng một mất một còn, thì đứa trở về phải đối xử với mẹ đứa kia như chính mẹ đẻ của mình.
Bây giờ bác Toản ở đâu, ba?
Hi sinh rồi. – Anh Nhã nuốt khan nước bọt và cảm nhận hết mất chữ “hi sinh rồi” ấy đè nặng lên lồng ngực của thằng cu Cam. - Ờ, sao mắt con đỏ hoe thế kia?
Không sao đâu ba ạ. - Cu Cam xỉ mũi liên tục, hỏi: - Bác ấy hi sinh lâu chưa?
Trên hai chục năm rồi. Bác ấy hi sinh trong đợt mở đột phá khẩu cho bộ đội ào vào đồn giặc. – Cố lấy giọng tự nhiên, anh Nhã tiếp. – Tiếc rằng, quả bộc phá ấy không bật tung toàn bộ cái hàng rào phía trong cùng. Bác Toản đành nằm lên đống dây thép gai bùng nhùng kia để làm cầu cho bộ đội xông lên. Và… bác ấy đã… hi sinh… không phải vì đạn… giặc, mà vì… chính những bước chân…

Giọng anh Nhã tắc nghẹn lại. Anh bật dậy như có lò xo, chạy như ma đuổi ra bờ sông. Thằng cu Cam cũng lon ton chạy theo. Linh tính báo cho nó biết, trong câu chuyện vừa kể của ba, còn ẩn giấu một điều rất hệ trọng, nó nghẹn ngào:

Ba ơi, ba!
À, con. - Nghe gọi, anh Nhã ngoái lại và giang rộng hai tay ôm cu Cam vào lòng. - Ờ, sao con có vẻ xúc động thế?
Không sao đâu, ba ạ! Thế mẹ bác Toản ở đâu, ba?

Anh Nhã nhìn con đăm đăm:

Mẹ bác ấy ở gần nhà ta đó thôi!
Ở gần nhà ta? Ai vậy. Hay là là…?
Hay là cái gì? Trời! Sao con tôi lại run thế này?
Hay mẹ bác Toản là bà Mừng, đúng không?
Đúng đó!

Bất thình lình, thằng cu Cam quẫy ra khỏi vòng tay của ba, và nhìn ba như nhìn một như nhìn một người xa lạ:

Vậy sao lâu nay ba không nói cho con biết?
Tại vì… cu Cam còn bé quá đó thôi. À này, thế cu Cam cần biết chuyện đó để làm gì?
Thế mà còn hỏi! – Bất đồ cu Cam nói to như thét.
Sao kia?
Nếu biết vậy thì bữa ăn nào con cũng múc canh mang biếu bà, chứ sao nữa?

Cu Cam òa lên khóc!

Anh Nhã rút khăn mùi soa lau nước mắt cho con, và thấy con mình chợt lớn khôn lên rất nhiều qua những giọt nước mắt đang lăn trên cặp má phúng phính của nó.

Truyện ngắn của Hoàng Bình Trọng