Anh hùng Phan Đình Giót trong ký ức người thân (Ghi chép)

Đến làng quê Anh hùng Phan Đình Giót ở thôn 7, xã Cẩm Quang, huyện Cẩm Xuyên ai cũng dễ nhận ra vì ngay đầu làng là ngôi Trường THCS Phan Đình Giót; giờ ra chơi các em chạy nhảy tung tăng, khăn quàng đỏ dập dờn như một đàn bướm đầu mùa nắng tháng 5, nắng ngọt. Cụ Phan Đình Giát năm nay đã 98 tuổi đi lại phải có người dìu. Việc trông nom hương khói bàn thờ cho anh Giót đều do người con gái độc nhất của cụ là bà Phan Thị Nhữ chăm non. Dù người mệt nhưng cụ Giát vẫn nhờ bà Nhữ đỡ dậy ngồi trên chiếc ghế tựa kể cho chúng tôi nghe về những ngày thơ ấu của người Anh hùng. “Anh Giót hơn tôi 3 tuổi. Lúc cưới vợ trong làng là bà Nguyễn Thị Ran. Nói là cưới vậy thôi chứ nhà nghèo không tổ chức gì cả, chỉ là sang nói chuyện rồi đưa chị ấy về ở cùng. Sau đó bà Ran sinh được một người con trai. Những ngày ấy có dịch bệnh, thuốc thang lại hiếm. Đứa bé mới lên 7 tháng tuổi sốt hầm hập, hai vợ chồng xoay xở không biết làm gì trên chiếc chõng tre trong túp lều nhỏ. Tôi còn nhớ nghe người làng mách bảo anh Giót chạy khắp xóm xin những nhúm lá thuốc dân gian về để nấu nước xông cho con. Nhưng vì sức yếu lại thiếu sữa nên đứa bé ngằn ngặt khóc và tắt thở trên tay anh Giót. Nghĩ cũng tội, giá như đứa bé còn sống thì nay đã 65 tuổi lo được hương khói cho anh tôi rồi các chú ạ!”.
Trước đây, đã có lần tôi được Đại tá - nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh kể về những kỷ niệm với hình ảnh anh Giót ở chiến trường Điện Biên Phủ. Ngày đó nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh là diễn viên kịch nói ở trong Đội tuyên văn của Tổng cục Chính trị. Chú Cảnh kể: “Đoàn tuyên văn lên chiến trường Điện Biên Phủ biểu diễn trước khi mở màn chiến dịch lịch sử. Lúc đó anh Phan Đình Giót là Tiểu đội trưởng bộc phá, thuộc Đại đội 58, Tiểu đoàn 428, Trung đoàn 141 Đại đoàn 312. Gặp đồng đội là đồng hương, anh Giót mừng lắm. Chú Cảnh lúc đó mới 20 tuổi nhưng với anh Giót cũng như bạn bè trang lứa thật thân tình. Anh Giót rủ chú ra góc chiến hào và hỏi: “Sắp tới Cảnh có về quê không cho mình gửi thư cho vợ”. Lá thư tâm tình dài hai mặt giấy này anh Giót nhờ chú Cảnh viết hộ với bao lời lẽ xúc động bởi biết chú Cảnh là người có học và làm thơ. Thật ra anh Giót cũng biết chữ vì đã qua bình dân học vụ. Thư về cho nhà thường chỉ mấy chữ vỏn vẹn: “Tui vẫn khỏe - Mần răng ở nhà yên bình thì tui yên tâm”. Ở lá thư dài này hình như anh Giót linh cảm được điều gì đó nên dặn dò chị Rạn rất nhiều: “Nếu như tui có mệnh hệ gì thì ở nhà cứ đi bước nữa” và anh còn đùa: “Anh không sai đường nên chắc em nỏ giận”. Nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh còn nhớ như in hình ảnh Anh hùng Phan Đình Giót với dáng người thấp đậm, khuôn mặt chữ điền phúc hậu, khôi ngô và ánh mắt, nụ cười rất tươi. Anh mặc áo trấn thủ, khoác chéo khẩu tiểu liên với chiếc bi-đông ngang hông (các hiện vật ấy đã được anh Quang Diễn chụp lại) chào Đoàn văn nghệ sĩ trước khi vào trận đánh đồi Him Lam. Trước đó khi thấy các chị em văn công mặc quân phục ít có quần áo hóa trang. Anh Giót cứ băn khoăn: “Trận này tôi và anh em cố gắng đánh thắng lấy bằng được mấy chiếc dù của quân Pháp cho các chị hóa trang múa sạp cho đẹp”. Anh Quang Diễn kể cho tôi nghe những giây phút cuối của Anh hùng Phan Đình Giót qua lời kể của ông Lê Quang Nghiêm (người xã Cẩm Duệ - Cẩm Xuyên nay đã mất) lúc đó là Trung đội trưởng của Phan Đình Giót. Hôm đó đúng 17 giờ ngày 13-3-1954, Đại đoàn 312 đồng loạt tấn công vào cứ điểm Him Lam. Tiểu đội của Phan Đình Giót có nhiệm vụ dùng bộc phá mở cửa tạo điều kiện cho quân ta đánh chiếm mục tiêu của địch. Kẻ thù chống trả quyết liệt, ta và địch giành giật nhau từng mét hàng rào. Phan Đình Giót đánh đến quả bộc phá thứ 9 thì bị thương ở đùi, nhưng vẫn lao lên đánh quả thứ 10. Vết thương chảy máu nhiều làm anh lịm đi. Khi tỉnh dậy thấy địch tập trung hỏa lực quyết không cho quân ta tiến lên. Quân ta dồn lại trước cửa mở, các mũi xung kích bị chặn lại. Cuộc giằng co kéo dài đến hơn 22 giờ. Lúc đó anh Giót được chuyền về phía sau. Nhưng khi vừa băng bó xong máu chưa ngừng chảy thì anh Giót đã ôm hai quả bộc phá liên tiếp lao lên. Anh cầm theo tiểu liên xung phong mở đường cho đồng đội lên đánh lô cốt đầu cầu. Sau đó anh bị thương lần thư 2. Vết thương ở vai lần này bị mất máu khá nhiều. Khi nhìn thấy nhiều chiến sĩ xung phong lao lên đều hy sinh trước hỏa lực mạnh của địch, Phan Đình Giót ép mình xuống sát đất rồi nhích dần, nhích dần về phía hỏa điểm địch. Đạn trong lô cốt địch bắn ra sáng rực cả màn đêm. Lợi dụng góc chết dùng hết sức bình sinh anh vươn người dậy lấy đà lao cả thân mình vào bịt lỗ châu mai. Hỏa điểm lợi hại nhất của địch bị dập tắt. Bộ đội ta thừa thắng xông lên tiêu diệt toàn bộ cứ điểm Him Lam. Lúc đó là 22 giờ 30 phút ngày 13-3-1954.
Những ngày tháng 4 này, Cẩm Xuyên quê hương Anh hùng Phan Đình Giót đang chuẩn bị kỷ niệm 112 năm Ngày sinh Tổng Bí thư Hà Huy Tập. Hai người con ưu tú - Một vị lãnh tụ của Đảng và một người Anh hùng cùng sinh ra trên vùng đất giàu truyền thống cách mạng. Một ở Cẩm Hưng (quê Hà Huy Tập), một ở Cẩm Quan (quê Phan Đình Giót). Có một sự trùng hợp kỳ lạ là hai con đường rộng của T.P Hà Tĩnh từ lâu được mang tên Hà Huy Tập và Phan Đình Giót lại giao nhau như một nét giao thoa của ký ức lịch sử. Chúng tôi vẫn gọi người Anh hùng lấy thân mình lấp lỗ châu mai năm nay tròn 100 tuổi là Anh. Bởi Anh hùng Phan Đình Giót vẫn sống mãi, dừng lại ở tuổi 36 lúc ngã xuống ở chiến trường Điện Biên Phủ cách đây 64 năm.
Nguyễn Ngọc Phú